Verbum

хале́рык, -а, мн. -і, -аў, м.

Чалавек халерычнага тэмпераменту.

халеры́чны, -ая, -ае.

Тэмпераментны, неўраўнаважаны, які лёгка ўзбуджаецца пад уздзеяннем якіх-н. уражанняў.

халі́ф, -а, мн. -ы, -аў, м.

Тытул вярхоўнага правіцеля ў мусульман, а таксама асоба, якая мае гэты тытул.

|| прым. халі́фскі, -ая, -ае.

халіфа́т, -а, М -фа́це, м. (гіст.).

1. Сістэма мусульманскага феадальнага кіравання, пры якой халіф спалучаў свецкую ўладу з духоўнай.

2. мн. -ы, -аў. Феадальная дзяржава, створаная ў выніку арабскага заваявання, якую ўзначальваў халіф.

|| прым. халіфа́цкі, -ая, -ае.

халмаго́рка, -і, ДМ -го́рцы, мн. -і, -рак, ж. (разм.).

Карова або гусь халмагорскай пароды, выведзеныя ў Халмагорах.

|| прым. халмаго́рскі, -ая, -ае.

хало́дны, -ая, -ае.

1. 3 нізкай або адносна нізкай тэмпературай (паветра, цела і пад.).

Халоднае лета.

Халодныя рукі.

2. Які астыў, страціў цеплыню.

Х. суп.

Халодная каша.

3. Які не ацяпляецца.

Халодная веранда.

4. Які дае мала цяпла, дрэнна грэе, не трымае цяпла.

Халодныя боты.

Халодныя рукавіцы.

5. Які пакутуе ад холаду (разм.).

Дзеці былі часта галодныя і халодныя.

6. Які ажыццяўляецца пры нізкіх тэмпературах, без награвання.

Халодная коўка металу.

7. перан. Звязаны з пачуццём унутранага, душэўнага холаду.

Х. чалавек.

8. перан. Строгі і нядобразычлівы.

Х. погляд.

Х. прыём.

9. перан. Пра фарбы і пад.: якія адносяцца да сіне-блакітнага тону спектра.

Халодныя адценні.

10. у знач. наз. хало́дная, -ай, мн. -ыя, -ых, ж. Памяшканне для арыштаваных (разм., уст.).

Пасадзіць у халодную.

11. у знач. наз. хало́днае, -ага, н. Тое, што і халадзец.

○

Халодная вайна — геапалітычная, эканамічная, ідэалагічная канфрантацыя паміж ЗША і СССР у сярэдзіне 20 ст.

Халодная зброя — зброя, якой рэжуць, колюць і пад. (шабля, піка, штык і інш.).

|| наз. хало́днасць, -і, ж. (да 7 і 9 знач.).

хало́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У Старажытнай Русі: паднявольная асоба, пазбаўленая асабістай свабоды.

2. У прыгоннай Расіі: прыгонны, залежны селянін, слуга.

3. перан. Пра чалавека, які рабалепствуе, падхалімнічае перад кім-н.; халуй.

|| ж. хало́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак.

|| прым. хало́пскі, -ая, -ае.

хало́пнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Дзейнічаць па-халопску, так, як халоп (у 2 знач.); рабалепстваваць.

хало́пства, -а, н.

1. Форма феадальнай залежнасці, блізкая да рабства.

2. зб. Халопы.

3. перан. Паводзіны, уласцівыя халопу (у 2 знач.).

халту́ра, -ы, ж. (разм.).

1. Пабочны, звычайна лёгкі заработак звыш асноўнага.

Пасля работы займацца халтурай.

2. Нядобрасумленна, неахайна, без ведання справы выкананая работа, а таксама рэч, зробленая такім чынам.

|| прым. халту́рны, -ая, -ае.