Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

гваздзіко́вы, -ая, -ае.

1. гл. гваздзік.

2. у знач. наз. гваздзіко́выя, -ых. Сямейства двухдольных раслін, да якіх адносіцца гваздзік, кукаль і інш.

гвалт, -у, М -лце, м.

1. Прымяненне фізічнай сілы ў адносінах да каго-н.

Партызаны помсцілі немцам за г. і здзекі.

2. Прымусовае ўздзеянне на каго-, што-н.

Чыніць г.

3. у знач. прысл. гва́лтам. Супраць волі, жадання, сілай.

Гвалтам пасадзіць у машыну.

4. Крык, лямант.

Кожны вечар у хаце стаяў г.

5. у знач. выкл. Кліч аб ратунку ў выпадку небяспекі (разм.).

Г., ратуйце!

гвалтава́нне, -я, н.

1. гл. гвалтаваць.

2. Тое, што і гвалт (у 1 і 2 знач.).

гвалтава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; незак., каго-што.

1. Чыніць гвалт (у 1 і 2 знач.).

Г. чыю-н. волю.

2. Сілай прымушаць да палавой сувязі.

|| зак. згвалтава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.

|| наз. гвалтава́нне, -я, н.

гвалтаўні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Той, хто гвалтуе, гвалціць.

гвалто́ўніцкі, -ая, -ае.

Звязаны з дзейнасцю гвалтаўніка.

Гвалтоўніцкія метады.

гвалто́ўны, -ая, -ае.

1. Які суправаджаецца гвалтам, прымусам.

Гвалтоўная смерць.

2. Раптоўны.

Г. агонь.

3. Бурны, парывісты.

Г. вецер.

|| наз. гвалто́ўнасць, -і, ж.

гва́лціць, -лчу, -лціш, -лціць; незак., каго-што.

Тое, што і гвалтаваць.

|| зак. згва́лціць, -лчу, -лціш, -лціць; -лчаны.

гвардзе́ец, -дзе́йца, мн. -дзе́йцы, -дзе́йцаў, м.

Ваенны, які служыць у гвардыі.

|| прым. гвардзе́йскі, -ая, -ае.

гва́рдыя, -і, ж.

1. Адборныя, лепшыя войскі.

2. перан. Выпрабаваная частка якога-н. калектыву, сацыяльнай групы і пад.

Рабочая г.

Белая гвардыя — агульная назва контррэвалюцыйных войск у час Грамадзянскай вайны ў Расіі ў 1918—1920 гг.

Чырвоная гвардыя — баявыя атрады рабочых, якія з’явіліся для барацьбы з контррэвалюцыяй і дзейнічалі ў 1917—1918 гг.

|| прым. гвардзе́йскі, -ая, -ае.