Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

храно́граф², -а, мн. -ы, -аў, м.

Прыбор для вымярэння кароткіх адрэзкаў часу і для дакладнага запісу часу якога-н. назірання.

|| прым. хранаграфі́чны, -ая, -ае.

храно́метр, -а, мн. -ы, -аў, м.

Гадзіннік з вельмі дакладным ходам, прызначаны для выкарыстання ў астраноміі, марской справе, спорце і пад.

|| прым. хронаметры́чны, -ая, -ае.

храп, -у, м.

1. Хрыплыя гукі, якія ўтварае той, хто спіць.

Моцны х.

Сон з храпам.

2. Гукі, якія нагадваюць хрыплае сапенне (пра коней).

Х. каня.

хра́па, -ы, мн. -ы, храп, ж.

1. Пярэдняя частка галавы буйной жывёлы, морда.

2. Твар, нос чалавека (груб.).

Даць па храпе.

храпа́к, -а́, м.

У выразе: даць (задаць) храпака (разм.) — захрапець, заснуць.

храпу́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).

Той, хто храпе ў сне.

|| ж. храпу́ха, -і, ДМ -пу́се, мн. -і, -пу́х.

храпці́, -пу́, -пе́ш, -пе́; -пём, -пяце́, -пу́ць; хроп, храпла́, -пло́; -пі́; незак.

1. Утвараць храп.

Ён моцна храпе, калі спіць.

2. Спаць моцным сном (разм.).

Ён ужо тры гадзіны храпе.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра жывёл: утвараць рэзкія хрыплыя гукі.

Конь храпе.

|| аднакр. храпану́ць, -ну́, -не́ш, -не́ і храпяну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (разм.).

|| наз. храпе́нне, -я, н.

хра́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак. (разм., груб.).

Моцна ўдарыцца або ўпасці.

Х. аб слуп.

Х. на падлогу.

хра́снуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зламацца з трэскам, трэснуць.

Вось у калёсах храснула.

2. каго-што. Моцна стукнуць, ударыць (груб.).

Храснуў дручком па спіне.

храсткаві́на, -ы, ж.

Рэчыва, з якога складаецца храсток.