Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

чу́шка¹, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж. (разм.).

Свіння.

чу́шка², -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж. (спец.).

Невялікі злітак металу ў форме бруска, звычайна прызначаны для пераплаўкі.

Ч. чыгуну.

|| прым. чу́шкавы, -ая, -ае.

чхаць, чха́ю, чха́еш, чха́е; незак.

1. Міжвольна з шумам выдыхаць паветра праз нос пры раздражненні слізістай абалонкі.

2. Утвараць рэзкія адрывістыя гукі пры нераўнамернай рабоце (пра маторы, механізмы і пад.; разм.).

3. перан., на каго-што. Не звяртаць увагі, выказваючы пагарду да каго-н. (разм., груб.).

Чхаў я на яго.

Чхаў ён на такія загады.

|| зак. чхнуць, -ну, -неш, -не; -нём, -няце́, -нуць; -ні (да 1 знач.).

|| наз. чха́нне, -я, н. (да 1 знач.).

|| прым. чха́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Ч. газ.

чыгу́н, -у́ і -а́, м.

1. -у́. Сплаў жалеза з вугляродам, больш крохкі, менш коўкі, чым сталь.

Выплаўка чыгуну.

2. -а́. Гаршчок з такога сплаву.

Паставіць ч. у печ.

|| памянш. чыгуно́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м. (да 2 знач.) і чыгу́нчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 2 знач.).

|| прым. чыгу́нны, -ая, -ае.

чыгуналіце́йны, -ая, -ае.

Які мае адносіны да выплаўкі, ліцця чыгуну (у 1 знач.)

Ч. завод.

чыгуналіце́йшчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Рабочы, які займаецца выплаўкай чыгуну, ліццём чыгунных вырабаў.

чыгунаплаві́льны, -ая, -ае.

Тое, што і чыгуналіцейны.

Ч. завод.

чыгу́начнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Работнік чыгуначнага транспарту.

|| ж. чыгу́начніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

чыгу́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Рэйкавая дарога, прызначаная для руху цягнікоў.

Пракласці чыгунку.

Рамонт чыгункі.

2. Комплекснае транспартнае прадпрыемства, якое забяспечвае перавозку пасажыраў і грузаў па такой дарозе.

Працаваць дыспетчарам на чыгунцы.

3. Чыгунная печка (разм.).

|| прым. чыгу́начны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

чыж, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Невялікая лясная пеўчая птушка сямейства ўюрковых.

|| прым. чыжо́ў, -жо́ва і чыжо́вы, -ая, -ае.