Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

аб’екты́ўны, -ая, -ае.

1. Які існуе паза намі як аб’ект (у 1 знач.) або звязаны са знешнімі ўмовамі, незалежна ад чыёй-н. волі.

Аб’ектыўныя прычыны.

Аб’ектыўная рэчаіснасць.

2. Пазбаўлены суб’ектывізму, праўдзівы, бесстаронні.

А. падыход.

Аб’ектыўная ацэнка.

|| наз. аб’екты́ўнасць, -і, ж.

абелі́ск, -а, мн. -і, -аў, м.

Помнік у выглядзе гранёнага, звужанага ўверсе слупа, які ставіцца ў гонар якой-н. падзеі або на ўшанаванне чыёй-н. памяці.

Гранітныя абеліскі мінулай вайны.

|| прым. абелі́скавы, -ая, -ае.

абе́льваць гл. абяліць.

аберага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што.

Ахоўваць, засцерагаць ад чаго-н. небяспечнага; вартаваць.

А. дзяцей ад хвароб.

А. ад трывог і сумненняў.

А. спакой душы.

|| зак. аберагчы́, -рагу́, -ражэ́ш, -ражэ́; -ражо́м, -ражаце́, -рагу́ць; абяро́г, аберагла́, -ло́; аберажы́.

|| звар. аберага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак. аберагчы́ся, -рагу́ся, -ражэ́шся, -ражэ́цца; -ражо́мся, -ражаце́ся, -рагу́цца; -ражы́ся.

абера́цыя, -і, ж. (кніжн.).

Адхіленне ад чаго-н., а таксама скажэнне чаго-н.

А. аптычных сістэм.

А. ідэй.

|| прым. аберацы́йны, -ая, -ае.

аберто́н, -у, м. (спец.).

Дадатковы тон, які надае асноўнаму гуку асобае адценне або тэмбр.

абе́руч, прысл.

Абедзвюма рукамі (узяць, абхапіць, трымаць што-н. і пад.).

Трымацца а.

аб’е́сці, аб’е́м, аб’ясі́, аб’е́сць; аб’ядзі́м, аб’ясце́, аб’яду́ць; аб’е́ў, аб’е́ла; аб’е́ш; аб’е́дзены; зак., каго-што.

1. Абгрызці, абкусаць з бакоў, з’есці што-н. зверху.

Вусень аб’еў лісце.

2. З’еўшы многа, прычыніць страту каму-н. (разм.).

Ён вас не аб’есць.

|| незак. аб’яда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

аб’е́сціся, аб’е́мся, аб’ясі́ся, аб’е́сца; аб’ядзі́мся, аб’ясце́ся, аб’яду́цца; аб’е́ўся, аб’е́лася; аб’е́шся; зак.

З’есці занадта многа, пераесці.

А. тортам.

|| незак. аб’яда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

аб’е́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак., каго-што.

1. Праехаць вакол каго-, чаго-н.

А. балота.

2. Праехаць збоку, абмінуць каго-, што-н.

А. горад.

А. людзей на дарозе.

3. Ездзячы, пабываць у многіх месцах.

А. паўсвету.

4. Апусціцца, з’ехаць уніз.

Аб’ехала павозка.

5. перан. Схуднець.

Нешта ж ты зусім аб’ехаў.

|| незак. аб’язджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—4 знач.).

|| наз. аб’е́зд, -у, М -дзе, м. (да 1—3 знач.).

Ехаць у а.