Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

аб’е́здчык, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Вартаўнік, які пастаянна аб’язджае, ахоўвае вялікі ўчастак чаго-н.

Лясны а.

2. Спецыяліст па аб’ездцы коней.

абеззара́жвальны, -ая, -ае.

Прызначаны для абеззаражвання, дэзынфекцыі.

Абеззаражвальныя сродкі.

абеззара́зіць, -ра́жу, -ра́зіш, -ра́зіць; -ра́жаны; зак., каго-што.

Зрабіць незаразным, дэзынфіцыраваць.

А. памяшканне.

|| незак. абеззара́жваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абеззара́жванне, -я, н.

абеззяме́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., каго-што.

Пазбавіць каго-н. зямлі, зрабіць беззямельным.

|| незак. абеззяме́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абеззяме́льванне, -я, н.

абезнадзе́іць, -дзе́ю, -дзе́іш, -дзе́іць; -дзе́ены; зак., каго.

Пазбавіць каго-н. надзеі на што-н.

|| незак. абезнадзе́йваць, -аю, -аеш, -ае.

аб’е́кт, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.

1. У філасофіі: тое, што існуе па-за намі і незалежна ад нашай свядомасці, навакольны свет, матэрыяльная рэчаіснасць (спец.).

2. З’ява, асоба, якія падпадаюць пад уздзеянне чыёй-н. дзейнасці.

А. навуковага даследавання.

А. назірання.

3. Прадпрыемства, будоўля, установа як адзінка гаспадарчага або абароннага значэння, а таксама ўсё тое, што з’яўляецца месцам якой-н. дзейнасці.

А. будаўніцтва.

Пускавы а.

4. У граматыцы: семантычныя катэгорыі са значэннем таго, на каго (што) накіравана дзеянне; тое, што і дапаўненне (спец.).

|| прым. аб’е́ктны, -ая, -ае (да 1 знач.) і аб’е́ктавы, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

аб’ектывава́ць, -тыву́ю, -тыву́еш, -тыву́е; -тыву́й; -тывава́ны; зак. і незак., што.

Увасобіць (увасабляць) што-н. у чым-н. аб’ектыўным, рэчыўным, даступным успрыманню.

А. мастацкі замысел.

|| наз. аб’ектыва́цыя, -і, ж.

аб’ектыві́зм, -у, м.

1. Філасофскае вучэнне аб аб’ектыўнасці рэчаіснасці, згодна з якім грамадскае жыццё не паддаецца пераўтварэнням, актыўнаму ўздзеянню.

2. Непрадузятасць, бесстароннасць, аб’ектыўны падыход да чаго-н.

|| прым. аб’ектыві́сцкі, -ая, -ае (да 2 знач.).

аб’ектыві́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Прыхільнік аб’ектывізму (у 1 знач.).

аб’екты́ў, -ты́ва, мн.ы́вы, -ты́ваў, м.

Лінзавая сістэма ў аптычным прыборы, якая дае паменшаны або павялічаны відарыс аб’екта.

А. тэлескопа.

А. фотаапарата.