Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рэпрэ́сія, -і, звычайна мн. -і, -сій, ж.

Карная мера з боку дзяржаўных органаў.

Падвяргацца рэпрэсіям.

Ахвяры рэпрэсій.

|| прым. рэпрэсі́ўны, -ая, -ае.

Рэпрэсіўныя меры.

рэпты́лія, -і, мн. -і, -лій, ж. (спец.).

Тое, што і паўзун (у 3 знач.).

рэпута́цыя, -і, ж.

Грамадская ацэнка, якая склалася пра каго-н., агульная думка пра якасці, заслугі і недахопы каго-, чаго-н.

Добрая, дрэнная р.

Ганьбаваць чыю-н. рэпутацыю.

рэ́пчаты, -ая, -ае.

Па форме падобны на рэпу.

Рэпчатая цыбуля.

рэскры́пт, -а, М -пце, мн. -ы, -аў, м. (уст.).

Пісьмо манарха да падначаленага з якім-н. прадпісаннем, аб’явай аб узнагародзе, з выражэннем падзякі.

Імператарскі р.

рэспандэ́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м. (афіц.).

Асоба, якая адказвае на пытанні анкеты або дае інтэрв’ю.

|| прым. рэспандэ́нцкі, -ая, -ае.

рэспекта́бельны, -ая, -ае (кніжн.).

Паважаны, шаноўны, самавіты.

Рэспектабельная фірма.

|| наз. рэспекта́бельнасць, -і, ж.

рэспіра́тар, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Прылада для аховы органаў дыхання (а таксама вачэй, вушэй) ад пылу, шкодных газаў.

Пылаахоўны р.

|| прым. рэспіра́тарны, -ая, -ае.

рэспірато́рны, -ая, -ае (спец.).

Які мае адносіны да дыхальных шляхоў да дыхання.

Вострае рэспіраторнае захворванне (інфекцыйнае захворванне дыхальных шляхоў).

рэспу́бліка, -і, ДМ -ліцы, мн. -і, -лік, ж.

1. Форма дзяржаўнага кіравання, пры якой усе вышэйшыя органы ўлады выбіраюцца або фарміруюцца агульнанацыянальнымі прадстаўнічымі ўстановамі.

Прэзідэнцкая р. (калі на чале дзяржавы стаіць выбраны шляхам прамых або ўскосных выбараў прэзідэнт, які з’яўляецца і кіраўніком урада). Парламенцкая р. (калі ў дзяржаве вяршэнствуе парламент).

2. Дзяржава з выбранымі на пэўны тэрмін органамі ўлады.

|| прым. рэспубліка́нскі, -ая, -ае.

Рэспубліканская канферэнцыя.