арэа́л, ‑а, м.
Спец. Вобласць натуральнага пашырэння якога‑н. прадмета, з’явы. Арэал распаўсюджання пшаніцы.
[Ад лац. area — плошча, прастора.]
арэапа́г, ‑а, м.
Вышэйшы орган судовай і палітычнай улады ў Старажытных Афінах. // перан. Сход аўтарытэтных асоб для рашэння якіх‑н. пытанняў.
[Грэч. Áreios págos — узгорак бога вайны Арэса ў Старажытных Афінах.]
арэ́лі, ‑яў; адз. няма.
Збудаванне, на якім гушкаюцца для забавы; гушкалка. На дубе вісяць арэлі — пяньковая вяроўка, заматаная канцамі за самы тоўсты сук. Сачанка.
арэ́на, ‑ы, ж.
1. Пакрытая пяском ці апілкамі круглая пляцоўка пасярэдзіне цырка, на якой паказваюцца цыркавыя нумар. У цырку Вараны быў у жанглёра... У волкі аўса, не знаў на працы зморы: Па крузе толькі ён арэну абягаў. Корбан. // перан.; чаго. Месца, дзе адбываецца што‑н. Зямля Беларусі не раз была арэнай жорсткіх бітваў, не адна варожая зграя палягла.. пад ударамі з’яднаных сіл рускіх, беларусаў, украінцаў. Хромчанка.
2. перан.; чаго або якая. Ніва, галіна дзейнасці. Літаратурная арэна. Арэна інтэлектуальнай дзейнасці. Арэна барацьбы. Працоўная арэна. Шахматная арэна. □ Незвычайна шырокая і разнастайная ў сучасных умовах дзейнасць нашай партыі на міжнародны арэне. Брэжнеў.
[Лац. arena — пясок.]
арэ́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Часовае карыстанне нерухомай маёмасцю на дагаворных асновах.
2. Плата за карыстанне маёмасцю. Плаціць арэнду.
[Польск. arenda з лац.]
арэ́ндны, ‑ая, ‑ае.
Які мае дачыненне да арэнды. Арэндная плата. Арэнднае памяшканне.
арэо́л, ‑у, м.
1. Круг ззяння, бляску вакол светлавой кропкі, распаленага прадмета. Арэол Месяца. □ А яскравае сонца са сваіх праменяў саткала бліскуча-залацісты арэол над Пасекамі. Чарот. // Ззянне, якое малюецца па абразах, карцінах рэлігійнага зместу і пад. вакол галавы або над галавой бога ці святога як сімвал боскасці, святасці; німб.
2. перан.; чаго або які. Атмасфера славы, пашаны і пад., якая акружае каго‑, што‑н. Арэол славы, прыгажосці.
3. Спец. Светлая палоса, якая ўтвараецца на фатаграфічным здымку вакол ярка асветленых бліскучых прадметаў або тых, што свецяцца.
[Ад лац. aureolus — пазалочаны.]
арэо́метр, ‑а, м.
Прылада, пры дапамозе якой вызначаецца шчыльнасць вадкасці, удзельная вага рэчыва і пад.
[Ад грэч. araios — няшчыльны, разрэджаны і metreo — вымяраю.]
арэ́х, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Плод, семя ў выглядзе ядра ў цвёрдай шкарлупцы. Грэцкія, кедравыя арэхі. Пражаныя арэхі. Рваць, вылушчваць арэхі. □ Смачны жабе арэх, ды зубоў бог не даў. Прыказка. / ‑у, у знач. зб. Міндалевы, мускатны арэх. // ‑а. Аднанасенны плод некаторых раслін, з цвёрдым дравяністым каляплоднікам (напрыклад: дуба, каштана і інш.).
2. ‑а. Дрэва або куст, на якім растуць такія плады.
3. ‑у. Прыгожая, цвёрдая драўніна такіх дрэў, якая ідзе на сталярныя вырабы.
4. ‑у. Спец. Гатунак каменнага вугалю.
•••
Арэх-свістун — пусты арэх.
Зарабіць на арэхі гл. зарабіць.
Моцны арэх — пра што‑н. цяжкае для дасягнення, авалодання.
арэ́хавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да арэха. Арэхавая шкарлупіна. Арэхавы куст. Арэхавае дрэва. // Прыгатаваны з арэхамі, з арэхаў. Арэхавая мука. Арэхавы торт.
2. Зроблены з драўніны арэха. Арэхавая мэбля. □ Маёр і Жарыкаў трапілі ў невялікую залу: пасярэдзіне стаяў круглы стол, накрыты белай сурвэткай, арэхавы стары буфет займаў ледзь не палову пакоя. Асіпенка.
3. у знач. наз. арэ́хавыя, ‑ых. Сямейства раслін, да якога адносяцца ляшчына, грэцкі арэх, пекан і інш.