дэкламава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; незак., што і без дап.
Выразна чытаць на памяць мастацкія творы. Дэкламаваць вершы. □ Некалькі хвілін Сцяпан Сямёнавіч уважліва прыглядаўся да вучняў, потым падышоў да акна і ціха, але надзвычай выразна пачаў дэкламаваць. Шыловіч.
[Ад лац. declamare.]
дэклама́тар, ‑а, м.
1. Той, хто выступае з дэкламацыяй. Юны харыст стаў заўзятым дэкламатарам, выступаў з чытаннем вершаў беларускіх паэтаў. «Полымя». Хор хлопцаў спаборнічаў з дзявочым хорам. Іх перапынілі дэкламатары. Мальдзіс.
2. Зборнік твораў для дэкламавання. Вычытаў у старым рускім дэкламатары прозвішча рускага паэта «П. Мінскій». І ахрысціў сябе больш арыгінальна: Усяслаў Барвінец. Таўлай.
[Лац. declamator.]
дэклама́тарка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак ж.
Разм. Жан. да дэкламатар.
дэклама́тарскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да дэкламатара. Дэкламатарскія здольнасці.
дэкламацы́йны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да дэкламацыі. Дэкламацыйная выразнасць. Дэкламацыйны пафас. □ Андрэй таксама спяваў у хоры, удзельнічаў у дэкламацыйным гуртку. Хведаровіч.
дэклама́цыя, ‑і, ж.
Выразнае чытанне мастацкіх твораў на памяць; майстэрства выразнага чытання. Шапятовіч праваліўся з сваёй дэкламацыяй: сам ледзь не плакаў, чытаючы творы, а хлопцы засталіся абыякавымі. Кучар. // перан. Штучна прыўзнятая манера гаварыць. Сустракаюцца ў .. [зборніку] і творы, якія з’яўляюцца мімалётным водгукам на падзеі, і творы, у якіх пачуццё падменена дэкламацыяй. Шкраба.
[Ад лац. deklamatio — выпрацоўка красамоўства.]
дэкларава́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. дэклараваць.
дэкларава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.
1. Выступіць (выступаць) з дэкларацыяй (у 1 знач.); урачыста абвясціць (абвяшчаць). Дэклараваць права нацый на самавызначэнне.
2. Паказваць абстрактна, не па-мастацку.
[Ад лац. declarare — заяўляць, аб’яўляць.]
дэклараты́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які мае форму дэкларацыі (у 1 знач.); урачысты. Дэкларатыўныя абяцанні.