Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

асіраце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Стаць сіратою. Да.. [хлапчука] падышла адна з жанчын і, пагладзіўшы па галаве, сказала: — Асірацеў ты, хлопча, сіратою праз што зрабіўся, .. божачка мой. Галавач. // перан. Адчуць сябе адзінокім, страціўшы блізкага, любага чалавека. Сям’я арлоў асірацела — Арла магутнага не стала. Колас. // перан. Апусцець, стаць бязлюдным, пустэльным. Палёгкі апусцелі, асірацелі птушыныя гнёзды, ды густыя, чорныя хмары суцэльнай заслонай навіслі над зямлёю. Кавалёў. [Марына:] — Адны, сыночак, мы, адны! Забралі татку ў нас паны, Асірацела наша хата. Колас.

асіраці́ць, ‑рачу, ‑роціш, ‑роціць; зак., каго.

Зрабіць каго‑н. сіратою (сіротамі). [Харытон:] — «За што ж гэта, — сказаў я Антосю, — та, не падумаўшы, Ігнатавых дзяцей асіраціў?» Бажко. Браты беларусы! Хіба мы даруем фашысцкім гадам тое, што яны разбурылі нашы гарады, што яны асірацілі гэтулькі нашых дзяцей. Купала. // перан. Зрабіць адзінокім, пазбавіўшы блізкага, дарагога чалавека. Але і яго ж, Міхала, вайна таксама асіраціла, адабрала ў яго сям’ю, дом. Васілевіч.

асіро́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад асіраціць.

асіры́ец,

гл. асірыйцы.

асірыёлаг, ‑а, м.

Спецыяліст у галіне асірыялогіі.

асіры́йка,

гл. асірыйцы.

асіры́йскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да Асірыі, асірыйцаў.

асіры́йцы, ‑аў; адз. асірыец, ‑рыйца, м.; асірыйка, ‑і, ДМ ‑рыйцы; мн. асірыйкі, ‑рыек; ж.

Насельніцтва Асірыі, адной з самых старажытных вялікіх дзяржаў Пярэдняй Азіі, якая існавала з канца 3 тысячагоддзя і да канца 7 стагоддзя да н. э.; народнасць, якая жыве ў Іраку, Іране, Сірыі і СССР.

асірыяло́гія, ‑і, ж.

Навука аб мовах, пісьменнасці, культуры і гісторыі Асірыі і Вавілоніі, а таксама сукупнасць навук, якія вывучаюць цывілізацыі, што карысталіся клінапісам.

асістэ́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. Памочнік прафесара, доктара, рэжысёра і г. д.

2. Асоба, якая займае малодшую выкладчыцкую пасаду ў вышэйшых навучальных установах.

[Ад лац. assistens, assistentis — прысутны, памагаты.]