Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

асі́лены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад асіліць.

асі́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.

1. Аказацца мацнейшым у барацьбе, сутычцы, бітве; перамагчы, адолець. Непакорных, гордых не магло Нішто ў змаганні з ворагам асіліць. Танк. — Не змаглі вы самі асіліць Золата, дык мы з ім расправімся, — выхваляліся заморцы. Пальчэўскі. // перан. Перасіліць, пераадолець, перамагчы пачуццё хвалявання, страху і пад. Не зможа нас лютае гора асіліць. Танк.

2. Выканаць работу, што патрабуе фізічных намаганняў, вялікай затраты часу. Мо таму, што не ўсе пакасілі За ракою лугі-мурагі, Не паспелі за дзень мы асіліць Копы знесці, злажыць у стагі? Непачаловіч. // Засвоіць, зразумець што‑н.; справіцца з чым‑н., пераадолеўшы цяжкасці, перашкоды. Асіліць англійскую мову.

асі́лкавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да асілка, належыць асілку. // Такі, як у асілка. Шчыток, якім чалавек прыкрываў свой твар, надаваў яго постаці нешта велічнае, асілкавае. Сабаленка. Можа тысячны раз.. [Галіна Адамаўна] залюбавалася яго [Яраша] асілкавай постаццю, што ўся імкнецца ў неба за галубамі. Шамякін.

асі́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да асіліць.

асіметры́чнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць асіметрычнага.

асіметры́чны, ‑ая, ‑ае.

Несіметрычны, нераўнамерны, непрапарцыянальны.

асіметры́я, ‑і, ж.

Адсутнасць або парушэнне сіметрыі.

[Ад грэч. asymmetria — несуразмернасць.]

асімілява́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад асіміляваць.

асімілява́цца, ‑люецца; зак. і незак.

1. Прыпадобніцца (прыпадабняцца) да каго‑, чаго‑н.

2. толькі незак. Зал. да асіміляваць.

асімілява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак. і незак., каго-што.

1. Прыпадобніць (прыпадабняць) сабе; ператварыць (ператвараць) адно ў другое, падобнае да яго.

2. Спец. Засвоіць (засвойваць). Асіміляваць вуглярод паветра. Асіміляваць умовы знешняга асяроддзя.