Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

арга́нік, ‑а, м.

Разм. Спецыяліст у галіне арганічнай хіміі.

арга́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.

Разм.

1. Арганічная хімія.

2. Арганічныя ўгнаенні.

аргані́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Музыкант, які іграе на арганах.

аргані́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жан. да арганіст.

аргані́чнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць арганічнага ​2 (у 2 знач.); непарыўная звязанасць, суцэльнасць.

аргані́чны 1, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да арганізма (у 1 знач.); які характарызуецца жыццёвымі працэсамі; жывы. Арганічнае жыццё. Арганічны свет. Арганічная прырода. // Які ўтварыўся ў выніку разлажэння жывёльных і раслінных арганізмаў; які нагадвае сабой прадукт такога разлажэння. Чым далей у глыбіню возера, тым больш арганічных часцінак прымешваецца ў азёрныя адкладанні. Прырода Беларусі.

•••

Арганічная хімія гл. хімія.

аргані́чны 2, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да органа (у 1 знач.); які датычыцца ўнутранай будовы органаў чалавека. Арганічны парок сэрца.

2. перан. Унутраны, які датычыцца самой сутнасці, асноў чаго‑н.; непарыўна звязаны з чым‑н. Арганічнае адзінства тэорыі з практыкай. □ Сувязь паміж часткамі і цэлым настолькі арганічная, што варта пісьменніку змяніць імя героя, як светацені ў творы перамяшчаюцца. Адамовіч.

арга́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да арганаў. Арганныя трубы. // Прызначаны для выканання на арганах. Арганная музыка. Арганны харал.

аргано́іды, ‑аў; адз. арганоід, ‑а, м.

Спец. Пастаянныя часткі жывёльнай або расліннай клеткі, якія выконваюць пэўныя функцыі ў яе жыццядзейнасці.

арга́ны, ‑аў; адз. арган, ‑а, м.

Духавы клавішны музычны інструмент вялікіх памераў, што складаецца з набору драўляных і металічных труб, у якія мяхамі напампоўваецца паветра. Мяккім музычным громам адклікаюцца арганы. Колас. Мы станавіліся ззаду і слухалі музыку органаў. Чорны. Магутныя гукі арганаў хапалі за душу і паводзілі сум. Карпюк.

[Ад грэч. organon — інструмент.]

аргаты́зм, ‑а, м.

Слова, якое запазычана літаратурнай мовай з якога‑н. арго.