Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авлмоухыэ
бвгдейклмнпрстўхцчшя

чапацца, ✂; незак. (разм.).

  1. Дакранацца, датыкацца да чаго-н.

    • Не чапайся!

  2. Прыставаць да каго-н.

    • Віця прасіў не чапацца, а то паскардзіцца настаўніцы.

чапаць​1, ✂; незак. (разм.).

Ісці павольна, не спяшаючыся.

  • Давялося ч. звыш дваццаці кіламетраў.

чапаць​2, ✂; незак.

  1. Дакранацца, датыкацца да каго-, чаго-н.

    • Не чапай рукамі!

  2. Браць, карыстацца (разм.).

    • Не чапай майго нічога.

  3. Закранаць, турбаваць, крыўдзіць (разм.).

    • Не чапай яго, няхай спіць.

  4. Умешвацца ў чые-н. справы, прыставаць да каго-н. (разм.).

    • Не чапай дзяцей, хай гуляюць.

  5. Знішчаць, вынішчаць, прыносіць шкоду каму-, чаму-н.

    • Воўк падышоў блізка, але авечак не чапаў.

чапец, ✂, м.

Лёгкі галаўны ўбор у выглядзе шапачкі, завязанай пад барадой, які раней насілі замужнія жанчыны.

|| памянш. чэпчык, ✂.

|| прым. чапечны, ✂ і чапцовы, ✂.

чапіцца, ✂; незак. (разм.).

Прыдзірацца, прыставаць да каго-н.

  • Чаго ты чэпішся да яго?

чапіць, ✂; зак. (разм.).

Закрануць, зачапіць.

  • Куля чапіла косць нагі.

чапля, ✂, ж.

Вялікая балотная птушка сямейства галянастых з вялікай дзюбай і доўгай шыяй.

чапляцца, ✂; незак.

  1. Кранаць, датыкацца, зачэпліваючы што-н.

    • Кузаў машыны чапляўся за галіны.

  2. Хапацца, трымацца за што-н.; падчэплівацца, павісаць на чым-н.

    • Ч. на плот.
    • Дзяцел чапляецца кіпцюрамі за кару.
    • Ч. на падножку трамвая.

  3. перан. Імкнуцца любым чынам утрымаць, зберагчы што-н.; выкарыстаць усе сродкі, магчымасці для дасягнення чаго-н.

    • Усё старое ўпарта чапляецца за жыццё.

  4. перан. Прыставаць, прыдзірацца да каго-, чаго-н. (разм.).

    • Чаго ты да мяне чапляешся?

|| наз. чаплянне, ✂.

чапляць, ✂; незак.

  1. Тое, што і чапляцца (у 1 знач.).

  2. Падчэпліваць, браць чым-н. вострым.

    • Ч. скварку на відэлец.

  3. Вешаць (разм.).

    • Ч. фіранкі.

  4. Надзяваць што-н. непатрэбнае, лішняе (разм.).

    • Яна што папала чапляе на сябе.

|| зак. перачапляць, ✂.

|| наз. чаплянне, ✂.

чапрак, ✂, м.

Найбольш тоўстая і моцная частка скуры на спіне жывёлы, што ідзе на выраб падэшвы і на тэхнічныя патрэбы.

|| прым. чапрачны, ✂.