Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

схібіць, ; зак. (разм.).

  1. Не трапіць у цэль, прамахнуцца.

    • Не с. бы, а трапіць у мішэнь.
  2. перан. Памыліцца.

    • Схібіў я, што не ўзяў гэту тэму.

схіл, , м.

  1. Нахіленая паверхня чаго-н.; пакаты спуск.

    • С. страхі.
    • С. гары.
  2. перан. Набліжэнне канца жыцця.

    • С. жыцця.

  • На схіле дзён (гадоў) (кніжн.) — пры набліжэнні старасці.

|| прым. схілавы, .

схіленне, , н.

  1. гл. схіліць.

  2. магнітнае схіленне (спец.). Вугал паміж магнітным і геаграфічным мерыдыянамі ў пэўным пункце зямной паверхні.

схіліцца, ; зак.

  1. Нагнуцца, нахіліцца над кім-, чым-н.

    • С. над калыскай дзіцяці.
    • Вярба схілілася над возерам.
    • Не с. перад ворагам (перан. не пакарыцца ворагу).
  2. Павярнуць да якіх-н. межаў (часавых або прасторавых).

    • Дзень схіліўся к вечару.
  3. перан. Згадзіўшыся з чым-н., абдумаўшы што-н., зрабіць адпаведны вывад.

    • С. на бок калектыву.

|| незак. схіляцца, .

|| наз. схіленне, .

схіліць, ; зак.

  1. Нагнуць, нахіліць; апусціць.

    • Жыта схіліла спелыя каласы.
    • С. галаву (таксама перан. прызнаць сябе пераможаным, пакарыцца каму-, чаму-н.).
  2. перан., каго (што) да чаго і на што. Пераканаць у неабходнасці якога-н. учынку, рашэння.

    • С. сяброў на паездку ў заработкі.
    • С. выступаўшых на свой бок.

|| незак. схіляць, .

|| наз. схіленне, .

схільнасць, , ж.

  1. Пастаянная цяга, імкненне да чаго-н.

    • С. да жывапісу.
    • С. да канструявання.
  2. Слабасць да чаго-н.

    • С. да чаркі.
  3. Сімпатыя да каго-н.

    • Меў ён сардэчную с. да тутэйшай прыгажуні.
  4. Наяўнасць спрыяльных умоў для захворвання.

    • С. да прастуды.

схільны, .

  1. Які мае схільнасць да чаго-н.

    • С. да музыкі.
  2. Які выказвае прыхільнасць, слабасць да чаго-н.

    • С. добра гульнуць у кампаніі.
  3. Які мае задаткі да чаго-н.

    • С. да меланхоліі.
    • С. прастуджвацца.

схіма, , ж.

Урачыстае манаскае абяцанне ў праваслаўнай царкве, якое патрабуе ад пасвечанага ў яго весці суровае аскетычнае жыццё.

  • Прыняць схіму.
  • Вялікая с.

схімнік, , м.

Манах, які прыняў схіму.

|| ж. схімніца, .

|| прым. схімніцкі, .

схінуцца, ; зак.

Тое, што і схіліцца (у 1 знач.).

|| незак. схінацца, .