Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
агеёжіоуыьэюя
бвгдзйкмнопрстўфхцшя

лама​1, ✂, ж.

Паўднёваамерыканская ўючная жывёліна сямейства вярблюдаў з каштоўнай шэрсцю.

лама​2, ✂, м.

Будыйскі манах.

ламавік, ✂, м.

  1. Грузавы рамізнік (разм.).

    • Л. прывёз дровы.

  2. Парода дужых коней, на якіх перавозяць вялікі груз.

ламавы, ✂.

Які прызначаны, служыць для перавозкі цяжкіх грузаў.

  • Л. конь.
  • Цокат падкоў ламавых (наз.).

ламака, ✂, ж. (разм.).

Старая або сапсаваная рэч.

ламаны, ✂.

  1. Паламаны, сапсаваны.

    • Л. стол.

  2. перан. Няправільны, скажоны.

    • Гаварыць на ламанай рускай мове.

◊

  • Ламаная лінія — у матэматыцы: лінія з адрэзкаў прамой лініі, злучаных пад вуглом.

ламацца, ✂; незак.

  1. Раздзяляцца, распадацца на часткі.

    • Ломяцца, як шкло, ільдзіны.

  2. Псавацца, станавіцца непрыгодным.

    • Калёсы ломяцца ад грузу.

  3. Парушацца, разбурацца (пра што-н. прывычнае, запланаванае).

    • Часта мае планы ламаліся.

  4. Быць перапоўненым мноствам чаго-н., гнуцца пад цяжарам.

    • Стол ламаўся ад яды.
    • Гоме ломіцца ад сліў.

  5. перан. Пра мужчынскі голас у пераходным узросце: змяняць свой тэмбр і дыяпазон.

  6. Ісці напралом, імкнуцца сілай пранікнуць куды-н. (разм.).

    • Ламацца ў дзверы.

◊

  • Ламацца ў адчыненыя дзверы — даводзіць тое, што ўсім вядома.

|| зак. зламацца, ✂ і паламацца, ✂.

ламаць, ✂; незак.

  1. Згінаючы або ўдараючы з сілай, аддзяляць кускі чаго-н.

    • Л. вецце.
    • Л. лёд.

  2. Разбіваючы, разбураючы, даводзіць да непрыгоднасці, псаваць.

    • Л. стары дом.

  3. перан. Пераадольваць, знішчаць што-н. аджыўшае.

    • Л. старыя звычаі.

  4. перан. Рэзка (крута) змяняць.

    • Л. свой характар.

  5. перан. Выклікаць хваравітае адчуванне ламоты.

    • Ломіць косці.

◊

  • Ламаць шапку перад кім (уст.) — уніжацца, ліслівіць.

  • Ламаць галаву над чым (разм.) — біцца над рашэннем якой-н. задачы, якога-н. пытання.

|| зак. паламаць, ✂ і зламаць, ✂.

|| наз. паломка, ✂.

|| наз. ламанне, ✂ і ломка, ✂.

ламачча, ✂, н., зб.

  1. Абламаныя сухія галіны дрэў, якія валяюцца ў лесе.

    • Збіраць л.

  2. Ламаныя, непрыгодныя для карыстання прадметы.

    • Жалезнае л.
    • Поўная хата ламачча.

ламачына, ✂, ж. (разм.).

Старая паламаная або сапсаваная рэч.

  • Не стрэльба, а л.