Verbum

без, прыназ.

1. Указвае на адсутнасць каго-, чаго-н.

   • Б. праўды веку не пражывеш (прыказка).

2. Паказвае, што дзеянне адбываецца без удзелу каго-н., чаго-н.

   • Працаваць б. памочніка.

3. Ужыв. пры словах, што абазначаюць меру, час, колькасць.

   • Б. 20 сантыметраў 3 метры.
   • Б. чвэрці гадзіна.

4. З некаторымі назоўнікамі утварае прыслоўныя спалучэнні, якія выражаюць спосаб дзеяння.

   • Працаваць б. адпачынку.
   • Бегчы б. аглядкі.

◊

• Без жартаў (разм.) — сур’ёзна, не жартуючы.

• Не без гэтага (разм.) — і гэта бывае.

• Не без таго (разм.) — бывае і так.

без... (без’..., бес... ✂), прыстаўка.

Служыць для ўтварэння:

1. прыметнікаў ад назоўнікаў у знач. пазбаўлены чаго-н., які не мае чаго-н., напр. беззямельны, без’языкі, беспрытульны; бяздымны, бяз’ядзерны, бяссэнсавы;

2. назоўнікі з канчаткамі -е, -а, або суфіксамі -асць-, -іца-, якія азначаюць адсутнасць або недахоп чаго-н., напр. беззямелле, бездарожжа, бяссмерце, бясчынства; безадказнасць, бяскарнасць; бяссонніца, бясхлебіца.

безабаро́нны, ✂.

Няздольны абараніць сябе, пастаяць за сябе.

• Б. чалавек.

|| наз. безабароннасць, ✂.

безаблі́чны, ✂.

Пазбаўлены індывідуальнасці, своеасаблівасці, характарных прыкмет.

• Б. артыст.

|| наз. безаблічнасць, ✂.

безавары́йны, ✂.

Які не меў аварый, крушэнняў.

• Б. рух.

|| наз. безаварыйнасць, ✂.

безагаво́рачны, ✂.

Безумоўны, не абмежаваны ніякімі ўмовамі.

• Безагаворачная капітуляцыя.

|| наз. безагаворачнасць, ✂.

безадва́льны, ✂.

Звязаны з апрацоўкай глебы, пры якой пласт не пераварочваецца.

• Безадвальнае ворыва.

безадка́зны, ✂.

1. Які не нясе адказнасці ні перад кім.

   • Б. ўчынак.

2. Які працуе без перабояў.

   • Б. рухавік.

3. Бездакорны, які выконвае без пярэчання ўсе даручэнні.

   • Б. памочнік.

|| наз. безадказнасць, ✂.

безадкла́дны, ✂.

Такі, выкананне якога не церпіць адкладу.

• Безадкладная справа.

|| наз. безадкладнасць, ✂.

безадно́сны, ✂.

Які захоўвае сваё значэнне пры любых умовах, незалежны ад чаго-н.

|| наз. безадноснасць, ✂.