Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

хамець, ; незак. (разм.).

Станавіцца хамам, пачынаць весці сябе па-хамску.

|| зак. ахамець, .

хам’ё, , н., зб. (разм. груб.).

Хамы.

  • Трэба пазбаўляцца ад хам’я.

хаміць, ; незак. (разм.).

Паводзіць сябе груба і бесцырымонна.

  • Х. дарослым.

|| зак. нахаміць, .

хамса, , ж.

Дробная марская рыба, якая ўжыв. ў кансерваваным выглядзе; анчоўс.

|| прым. хамсовы, .

хамскі, .

Уласцівы хаму, грубы, бесцырымонны.

  • Хамскія адносіны.

хамства, , н.

Хамскія паводзіны, грубасць, нахабнасць, бесцырымоннасць.

  • Трэба выкараняць х.

хамула, , м. (разм. груб.).

Хам.

  • Маўчаць, хамула!

хамут, , м.

  1. Частка вупражы ў выглядзе драўлянага каркаса (клешчаў), абкладзенага з унутранага боку мяккім лямцам (хамуцінай), якая надзяваецца каню на шыю.

    • Хто згадзіўся надзець шоры, той надзене і х. (з нар.).
  2. перан. Абуза, клопаты, паднявольнае становішча (разм.).

    • Зняць х. з сябе.
  3. Прыстасаванне кальцавой формы для змацоўвання, злучэння чаго-н. (спец.).

  4. Грубы, некультурны чалавек, хам (разм. груб.).

|| памянш. хамуцік, .

|| прым. хамутны, .

хамуцік, , м.

  1. гл. хамут.

  2. Заціскачка ў металарэзным станку, якая перадае вырабу вярчэнне ад патрона (спец.).

хамуціна, , ж. (спец.).

Мяккі лямцавы валік, які прымацоўваецца пад клешчы хамута, каб не націралі шыю каню.