Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

прахварэць, ; зак.

Прабыць хворым на працягу якога-н. часу.

  • Прахварэў тыдзень.

прахвост, , м. (разм. пагард.).

Нягоднік, падлюга.

|| ж. прахвостка, .

праход, , м.

  1. гл. прайсці.

  2. Месца, па якім можна прайсці праз што-н., дзе-н.

    • П. цераз мост закрыты.
    • П. паміж радамі ў тэатры.

  • Задні праход (спец.) — канечная частка прамой кішкі.

праходка, , ж. (спец.).

Распрацоўка горных вырабатак у пэўным напрамку.

  • П. тунэляў метро.

|| прым. праходчы, .

  • Праходчая брыгада.

праходнасць, , ж.

  1. Даступнасць чаго-н. для праходу.

    • П. балота.
  2. Пра органы цела: здольнасць прапускаць што-н. праз сябе.

    • П. кішак.
  3. Пра транспартныя сродкі: здольнасць пераадольваць дарожныя перашкоды.

    • Аўтамабіль павышанай праходнасці.

праходчык, , м.

Рабочы па праходцы горных вырабатак.

|| ж. праходчыца, .

прахожы, .

Які ідзе міма, праходзіць куды-н.

  • Прахожыя людзі.
  • Запытаць у прахожага (наз.).

праца, , ж.

  1. Чалавечая дзейнасць, накіраваная на стварэнне пры дапамозе прылад вытворчасці матэрыяльных і духоўных каштоўнасцей, неабходных для жыцця людзей.

    • Фізічная п.
    • Разумовая п.
    • Людзі працы (працоўныя; высок.).
    • Падзел працы.
    • Прылады працы.
  2. Работа, занятак.

    • Цяжкая сялянская п.
    • Аплаціць за працу.
  3. мн. прац. Вынік разумовай дзейнасці, твор.

    • Навуковая п.
    • Спіс друкаваных прац.
  4. Тое, што і работа (у 3 знач.).

    • Хадзіць на працу.

|| прым. працоўны, .

  • Працоўная кніжка (дакумент аб працоўным стажы).

працавацца, ; безас.; незак.

Працуецца, працавалася каму (разм.) — пра жаданне працаваць, пра тое, як ідзе праца.

  • Сёння нам добра працавалася.
  • Нешта не працуецца.

працаваць, ; незак.

  1. Займацца якой-н. працай, ажыццяўляць якую-н. дзейнасць.

    • П. у полі.
    • Хто працуе, той і мае (прыказка).
    • Хто працуе, таму і шанцуе (прыказка).
    • П. здзельна.
    • П. над помнікамі старой пісьменнасці (вывучаць іх).
    • П. над сабой (удасканальваць сябе ў чым-н.).
    • П. са слоўнікам.
  2. Мець дзе-н. які-н. занятак, пасаду, служыць.

    • П. на фабрыцы.
    • П. у калгасе.
    • П.бухгалтарам.
  3. Абслугоўваць каго-, што-н. сваёй працай.

    • П. на сябе.
    • Завод працаваў на абарону.
  4. чым. Прыводзіць у дзеянне, кіраваць чым-н.

    • П. вёсламі.
    • П. рукамі і нагамі ў вадзе (плысці).
  5. Знаходзіцца ў дзеянні, выконваць свае функцыі.

    • Матор працуе без перабояў.
    • Сэрца нармальна працуе.