Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

трыбухач, , м. (разм.).

Чалавек з празмерна вялікім жыватом.

трыбушыць, ; незак. (разм.).

  1. Патрашыць, вымаць вантробы з забітай жывёліны.

  2. перан. Разварочваць, разрываць што-н., даставаць, вымаць усё тое, што знаходзіцца ў чым-н.

    • Т. чамадан.
  3. перан. Рабіць вобыск, трэсці каго-н. (груб.).

|| зак. вытрыбушыць, .

трывалы, .

  1. Устойлівы, моцны, які з цяжкасцю паддаецца разбурэнню, надзейны.

    • Трывалая апора.
    • Т. будынак.
  2. перан. Вынослівы, стойкі, цярплівы.

    • Т. чалавек.
    • Т. характар.
  3. Які не мяняецца, надзейны, устойлівы.

    • Т. мір.
    • Трывалая эканамічная аснова.
  4. Пра яду: сытны, пажыўны (разм.).

    • Т. абед.

|| наз. трываласць, .

трыванне, , н.

У граматыцы: катэгорыя дзеяслова, якая выражае абмежаванасць або неабмежаванасць працякання дзеяння ў адносінах да яго мяжы.

  • Закончанае т.
  • Незакончанае т.

|| прым. трывальны, .

  • Трывальная пара (у дзеяслове).

трываць, ; незак.

  1. Цярпець, цярпліва пераносіць боль, непрыемнасць і пад.

    • Так хацелася спаць, што ён не мог т.
  2. Працягвацца пэўны час.

    • Усё лета трывала засуха.
    • Трывала маўчанне.
  3. Захоўваць прыдатнасць, выконваць сваё прызначэнне; трымацца, служыць.

    • Кладачка слабая, але яшчэ доўга будзе т.

|| наз. трыванне, .

трывіяльны, , ж. (кніжн.).

Пазбаўлены арыгінальнасці, звычайны; пошлы.

  • Трывіяльная думка.
  • Т. флірт.

|| наз. трывіяльнасць, .

трывога, , ж.

  1. Неспакой, моцнае душэўнае хваляванне, выкліканае страхам, небяспекай і пад.

    • Т. за лёс дзяцей.
  2. Шум, перапалох, мітусня.

    • Усе крычалі, адчувалася моцная т.
  3. Небяспечнае становішча, а таксама сігнал, які апавяшчае аб ім.

    • Паветраная т.
    • Пажарная т.

трывожны, .

  1. Поўны трывогі (у 1 знач.), неспакою, хвалявання; які выражае трывогу.

    • Т. сон.
    • Т. голас.
    • Трывожна (прысл.) на душы.
  2. Які выклікае трывогу (у 1 знач.), неспакой.

    • Трывожныя звесткі.
  3. Небяспечны.

    • Т. час.
  4. Які паведамляе пра небяспеку.

    • Т. гудок.
    • Т. сігнал.

|| наз. трывожнасць, .

трывожыцца, ; незак.

Прыходзіць у стан трывогі, моцнага душэўнага хвалявання, турбавацца.

  • Т. за родных.

|| зак. устрывожыцца, і патрывожыцца, .

трывожыць, ; незак.

  1. Прыводзіць у стан трывогі (у 1 знач.), хвалявання.

    • Трывожыла становішча на фронце.
  2. Парушаць спакой каго-, чаго-н., турбаваць.

    • Не трэба яго т.
  3. перан. Бударажыць мінулае, перажытае.

  4. Раздражняць, раз’ятрываць.

    • Т. рану.

|| зак. устрывожыць, , стрывожыць, і патрывожыць, .