Verbum

вольніца, ✂, ж.

1. Свабода, незалежнасць (разм.).

2. Даўней: беглае насельніцтва, пераважна прыгонныя сяляне, якія асядалі на ўскраінах Маскоўскай дзяржавы і дамагаліся сваёй незалежнасці.

   • Казацкая в.

вольны, ✂.

1. Свабодны, незалежны.

   • Вольныя людзі.
   • Вольная праца.

2. Свабодны, нічым не абмежаваны.

   • Вольнае жыццё
   • В. вецер.
   • Вольнаму воля (пра чалавека, які можа паступаць па свайму меркаванню).

3. Нікім, нічым не заняты.

   • Вольнае месца ў вагоне.
   • Вольная пасада (вакантная).
   • Вольная хвіліна.

4. Не абмежаваны якімі-н. перашкодамі, прадметамі, бязмежны; які знаходзіцца на свабодзе.

   • В. акіян.
   • В. ход.

5. Не абмежаваны якімі-н. правіламі, законам.

   • В. продаж сельскагаспадарчых прадуктаў.

6. Нястрыманы, які выходзіць за межы прынятых норм.

   • Вольнае абыходжанне.

7. Свабодалюбны.

   • Вольная думка, натура.

8. Не заціснуты, не замацаваны ў чым-н.

   • В. канец вяроўкі.

○

• Вольныя рухі або практыкаванні — гімнастычныя практыкаванні без прылад.

• Вольны верш — разнастайны, звычайна ямбічны верш.

• Вольны горад — самастойны горад-дзяржава ў сярэднія вякі.

• Вольны пераклад — не літаральны пераклад.

• Вольны стыль — у спартыўных спаборніцтвах: стыль плавання, які выбірае сам плывец.

• Па вольнаму найму — аб службе неваенных у ваеннай установе.

|| наз. вольнасць, ✂.

вольт​¹, ✂, м. (спец.).

1. У манежнай яздзе: круты кругавы паварот направа або налева, які выконваецца адным коннікам ці групай іх адначасова.

2. У фехтаванні: ухіліцца ад удару праціўніка.

вольт​², ✂, м.

Адзінка электрычнага напружання і электрычнай сілы.

вольха, ✂, ж.

Лісцевае дрэва сямейства бярозавых, якое расце ў сырых месцах.

|| прым. альховы, ✂.

воля, ✂, ж.

1. Здольнасць ажыццяўляць свае жаданні, пастаўленыя перад сабой мэты.

   • Сіла волі.
   • Выхаванне волі.

2. да чаго. Свядомае імкненне да ажыццяўлення чаго-н.

   • В. да перамогі.

3. Жаданне, патрабаванне.

   • Дыктаваць сваю волю.
   • Апошняя в. (запавет).

4. Улада, права.

   • Гэта ў тваёй волі.
   • Ваша добрая в. або в. ваша (рабіце, як лічыце патрэбным).
   • На волю лесу (без падтрымкі, дапамогі, нагляду).

5. Свабода ў праяўленні чаго-н.

   • Даць волю пачуццям.
   • Рукам волі не давай (не біся).

6. Свабода, незалежнасць; проціл. няволя.

   • Змагацца за волю і незалежнасць народа.

7. Становішча, пры якім жыццё чалавека, жывёл, птушак не абмежавана ўмовамі зняволення.

   • Выйсці на волю.
   • Выпусціць жураўля на волю.

8. Прастор, прыволле.

   • Тут дзецям в.

|| прым. валявы, ✂.

• Валявыя рашэнні.

воляй-няволяй, прысл.

Незалежна ад задання, паняволі.

• Воляй-няволяй прыходзіцца згадзіцца.

вон, прысл. і часц.

1. прысл. Прэч, на двор.

   • Выгнаць з хаты в.

2. часц. Рашучае патрабаванне выбірацца адкуль-н., выходзіць.

   • В. адсюль!

вонкавы, ✂.

1. Знешні, знадворны.

   • В. выгляд.
   • Вонкавае падабенства.
   • Вонкавая паверхня.

2. Які праяўляецца толькі са знешняга боку, не закранаючы сутнасці чаго-н.

   • Твар яго здаваўся вонкава (прысл.) спакойным.

3. перан. Паказны, паверхневы, пазбаўлены глыбіні.

   • Пафас гэтых вершаў толькі в.

|| наз. вонкавасць, ✂.

вопіс, ✂, м.

1. гл. апісаць.

2. Спіс рэчаў, папер і пад., складзены для ўліку.

   • Інвентарны в.
   • В. архіўных спраў.