Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

я́ркі, -ая, -ае; ярчэ́й; ярчэ́йшы.

1. Які вылучае моцнае святло, асляпляльны, зіхатлівы.

Яркае святло.

Я. агонь.

Яркае сонца.

Ярка (прысл.) гарэць.

2. Пра колер: рэзкі па чысціні і свежасці тону.

Я. колер.

Яркая зеляніна.

3. перан. Выдатны ў якіх-н. адносінах.

Я. талент.

Яркая дата.

Ярка (прысл.) адлюстраваць.

|| наз. я́ркасць, -і, ж.

ярлы́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Грамата, пісьмовы ўказ ханаў Залатой Арды (уст.).

2. Лісток на чым-н. з указаннем назвы, колькасці, месца вырабу, нумара і пад.

Багажны я.

Бутэлечны я.

3. перан. Шаблонная, стандартная (звычайна адмоўная), надта кароткая характарыстыка, ацэнка каго-, чаго-н.

Гатовыя ярлыкі.

Прыклеіць я. каму-н.

|| памянш. ярлычо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (да 2 знач.).

|| прым. ярлы́чны, -ая, -ае (да 2 знач.).

ярмо́, -а́, мн. я́рмы і (з ліч. 2, 3, 4) ярмы́, я́рмаў, н.

1. Драўляны хамут для рабочай буйной рагатай жывёлы.

2. адз., перан. Няволя, прыгнёт, уціск (высок.).

Вызваліцца ад каланіяльнага ярма.

|| прым. ярэ́мны, -ая, -ае (да 1 знач.).

ярмо́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.

Маленькая мяккая круглая шапачка без аколышка.

я́рус, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Рад гарызантальнага размяшчэння прадметаў адзін над другім.

Дошкі складзены ў пяць ярусаў.

2. Адзін з сярэдніх або верхніх паверхаў у глядзельнай зале.

Ложа другога яруса.

3. Рыбалоўная снасць у выглядзе доўгай вяроўкі з кручкамі (спец.).

4. Пласт зямной кары (спец.).

|| прым. я́русны, -ая, -ае.

ярчэ́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -э́е; зак.

Станавіцца больш яркім, ззяць, зіхацець.

Зоркі ярчэюць у цемры.

Зрок ярчэе (перан.: становіцца больш выразным).

|| зак. паярчэ́ць, -э́е.

яршо́вы гл. ёрш.

яршы́сты, -ая, -ае.

1. Шчаціністы, віхрасты, які тырчыць угару (пра валасы).

Яршыстыя бровы.

2. перан. Няўступчывы, задзірысты.

Я. хлопец.

|| наз. яршы́стасць, -і, ж. (да 2 знач.).

яршы́цца, -шу́ся, -шы́шся, -шы́цца; -шы́мся, -шыце́ся, -ша́цца; незак. (разм.).

Станавіцца яршыстым (у 2 знач.), задзірлівым, праяўляць гарачнасць.

У густым голлі грушы яршыліся вераб’і.

ярына́, -ы́, ж.

Аднагадовыя сельскагаспадарчыя культуры, якія высяваюцца вясной і выспяваюць летам ці восенню ў год сяўбы.

Пасеяць ярыну.