Verbum

хо́ванка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Месца, дзе можна знайсці прытулак, схавацца ад каго-, чаго-н.

2. Скрытае, патайное месца для захоўвання чаго-н.

3. толькі мн. Дзіцячая гульня, у якой адзін шукае астатніх удзельнікаў гульні, якія схаваліся.

ход, -а і -у, М хо́дзе і (на) хаду́, м.

1. -у, гл. хадзіць.

2. -у, М (на) хаду́. Рух, перамяшчэнне ў якім-н. напрамку.

Сядзець у вагоне па ходу цягніка.

Машына паскорыла х.

3. -у, М хо́дзе, перан. Развіццё, цячэнне чаго-н.

Х. заняткаў.

Х. падзей.

4. -у, М хо́дзе, мн. хо́ды, -аў. Перамяшчэнне рухомай часткі механізма ад аднаго крайняга становішча да другога, а таксама велічыня гэтага перамяшчэння.

Х. поршня.

Велічыня ходу прэса.

5. -у, М хо́дзе. Дзеянне, работа, якую выконвае машына, механізм.

Рабочы х. рухавіка.

6. -у, М (на) хаду́. Рабочая частка машыны, механізма (спец.).

Анкерны х. гадзінніка.

7. -у, М (на) хаду́. Тэхналагічны працэс; цыкл (спец.).

Домна на гарачым хаду.

8. -у, мн. хады́, -о́ў. У шахматах, картах і пад.: чарговае выступленне іграка.

Х. пешкі.

Х. козырам.

9. -у, М хо́дзе, мн. хады́, -о́ў, перан. Прыём, манеўр для дасягнення якой-н. мэты.

Дыпламатычны х.

Хітры х.

10. -а, М хо́дзе, мн. хады́, -о́ў. Месца, праз якое ўваходзяць куды-н., уваход.

Пакой з асобным ходам.

11. -а, М хо́дзе, мн. хады́, -о́ў. Месца, па якім ходзяць; шлях, пераход.

Падземны х.

12. -у, мн. хо́ды, -аў, перан. Магчымасць дасягнення чаго-н.

Трэба даваць х. маладым пісьменнікам.

○ Жалезны ход — ніжняя хадавая металічная частка воза або іншых якіх-н. транспартных сродкаў.

Малы ход — запаволены ход судна, а таксама каманда, якая перадаецца ў машыннае аддзяленне для змяншэння скорасці судна.

Поўны ход! — словы каманды: з гранічнай скорасцю.

◊

На хаду — мімаходам.

Па ходу справы — у залежнасці ад абставін.

Поўным ходам — інтэнсіўна, узмоцнена (ідзе, адбываецца што-н.).

Сваім ходам —

1) пехатой;

2) работай свайго матора.

|| прым. хадавы́, -а́я, -о́е (да 2, 4 і 6 знач.; спец.).

Дзве хадавыя гадзіны карабля.

хо́дзікі, -аў (разм.).

Насценны гадзіннік спрошчанай канструкцыі з гірамі.

хо́дкі, -ая, -ае.

1. Які хутка ходзіць, рухаецца, лёгкі на хаду.

Х. конь.

2. Які карыстаецца вялікім попытам (пра тавары, вырабы і пад.).

Ходкая прадукцыя.

|| наз. хо́дкасць, -і, ж.

хо́дыр, -у, м.

У выразе: хадзіць ходырам (разм.) — моцна трэсціся, хістацца.

Ад ветру палатка ходзіць ходырам.

хол, -а, мн. -ы, -аў, м.

Вялікае памяшканне ў грамадскіх будынках (гасцініцах, тэатрах і пад.) для адпачынку, чакання.

хо́лад, -у, М -дзе, мн. халады́, -о́ў, м.

1. толькі адз. Нізкая тэмпература паветра.

Адчуваць х.

2. Надвор’е з нізкай тэмпературай паветра.

Рана пачаліся халады.

3. толькі адз. Адчуванне дрыжыкаў (ад хваробы, страху і пад.).

Х. прабег па спіне.

4. толькі адз., перан. Раўнадушныя, стрыманыя адносіны да каго-, чаго-н.

Ад яго слоў веяла холадам.

холада... (а таксама халада...).

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) які мае адносіны да холаду (у 1 знач.), напр.: холадалюбівы, холадаўстойлівы;

2) які мае адносіны да халадзільных установак, напр. холадакамбінат.

хо́ладна, у знач. вык.

1. Пра халоднае надвор’е.

Раніцай х.

2. каму-чаму. Аб стане чалавека, які адчувае холад.

Мне х.

хо́лдынг, -а, мн. -і, -аў, м.

Прадпрыемства, фірма і пад., якія з’яўляюцца ўладальнікамі кантрольных пакетаў акцый іншых прадпрыемстваў, ажыццяўляюць кантроль за іх дзейнасцю і атрымліваюць даходы ў выглядзе дывідэндаў.