Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рэалізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., што.

1. Ажыццявіць (ажыццяўляць), здзейсніць (здзяйсняць) (кніжн.).

Р. планы.

2. Тое, што і прадаць (прадаваць) (у 1 знач.; спец.).

Р. прадукцыю.

|| наз. рэаліза́цыя, -і, ж.

рэалі́зм, -у, м.

1. Кірунак у мастацтве, які ставіць мэтай праўдзівае адлюстраванне рэчаіснасці ў яе тыповых рысах.

Крытычны р.

Р.

Якуба Коласа.

2. Яснае і цвярозае разуменне рэчаіснасці пры ажыццяўленні чаго-н.

Палітычны р.

|| прым. рэалісты́чны, -ая, -ае.

Рэалістычнае мастацтва.

Р. кірунак у літаратуры.

Р. погляд на жыццё.

рэалізо́ўвацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -аецца; незак.

1. Ажыццяўляцца, здзяйсняцца (кніжн.).

Намечаны план пачаў р.

2. Пераводзіцца ў грошы (пра каштоўнасці; спец.).

|| наз. рэаліза́цыя, -і, ж.

рэалізо́ўваць, -аю, -аеш, -ае; незак., што.

1. Ажыццяўляць, здзяйсняць (кніжн.).

Р. задумы.

2. Пераводзіць у грошы, прадаваць (спец.).

Р. тавар.

|| наз. рэаліза́цыя, -і, ж.

рэалі́ст¹, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

1. Мастак — паслядоўнік рэалізму (у 1 знач.).

Пісьменнік-р.

Мастак-р.

2. Чалавек, які правільна ўлічвае ў сваёй дзейнасці ўмовы рэальнай рэчаіснасці.

Цвярозы р.

|| ж. рэалі́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.).

рэалі́ст², -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

У дарэвалюцыйнай Расіі: вучань рэальнага вучылішча.

рэалісты́чны, -ая, -ае.

1. гл. рэалізм.

2. Які зыходзіць з разумення і ўліку рэальных абставін, практычны.

Р. падыход да жыцця.

Рэалістычна (прысл.) глядзець на рэчы.

|| наз. рэалісты́чнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

рэа́лія, -і, ж. (кніжн.).

Адзінкавы прадмет, рэч; тое, што ёсць, існуе.

рэа́льны, -ая, -ае.

1. Які сапраўды існуе ў рэчаіснасці, не ўяўны.

Р. факт.

2. Які можа быць ажыццёўлены, здзейснены.

Рэальныя планы.

Р. тэрмін.

3. Практычны, заснаваны на разуменні наяўных умоў, абставін.

Рэальная палітыка.

Р. погляд на жыццё.

Рэальнае вучылішча — у дарэвалюцыйнай Расіі: агульнаадукацыйная сярэдняя навучальная ўстанова без выкладання старажытных моў, з пераважаннем у навучальным плане прыродазнаўчанавуковых прадметаў.

Рэальная заработная плата (спец.) — пакупная здольнасць намінальнай заработнай платы.

|| наз. рэа́льнасць, -і, ж.

рэанімава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; -мава́ны; зак. і незак., каго (што).

Правесці (праводзіць) рэанімацыю.

Р. арганізм.