Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

іржа́васць і (пасля галосных) ржа́васць, -і, ж.

Наяўнасць іржы.

іржаве́ць і (пасля галосных) ржаве́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ве́е, незак.

Пакрывацца ржой.

Жалеза ржавее.

|| зак. заржаве́ць, -е́е.

|| наз. іржаве́нне і (пасля галосных) ржаве́нне, -я, н.

іржа́вы і (пасля галосных) ржа́вы, -ая, -ае.

1. Пакрыты ржой, які змяшчае ў сабе вокіслы жалеза.

І. замок.

Іржавая вада.

2. Чырвона-буры, колеру ржы.

І. колер.

іржаны́ і (пасля галосных) ржаны́, -а́я, -о́е.

Тое, што і аржаны.

іржа́ць і (пасля галосных) ржаць, (і)ржу́, (і)ржэ́ш, (і)ржэ́; (і)ржы́; незак.

1. Пра каня: падаваць уласцівы каню голас.

2. Гучна смяяцца, рагатаць (разм.).

|| наз. іржа́нне і (пасля галосных) ржа́нне, -я, н.

іржы́шча і (пасля галосных) ржы́шча, -а, н.

1. Зжатае поле.

Каровы пасвіліся на ржышчы.

2. Астаткі сцёблаў ад зжатага збожжа на полі.

іржэ́ўнік і (пасля галосных) ржэ́ўнік, -у, м.

Тое, што і іржышча.

раб, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. У рабаўладальніцкім грамадстве: чалавек, які з’яўляўся поўнай уласнасцю гаспадара-рабаўладальніка і быў пазбаўлены правоў і сродкаў вытворчасці.

Гандаль рабамі.

Цяжкая праца рабоў.

Паўстанне рабоў.

2. Пра бяспраўнага, паднявольнага чалавека, які знаходзіцца ў поўнай эканамічнай, палітычнай і пад. залежнасці ад каго-н.

3. перан., чаго. Чалавек, які поўнасцю падпарадкаваў чаму-н. сваю волю, свае ўчынкі.

Р. моды.

Р. сваіх прывычак.

|| ж. рабы́ня, -і, мн. -і, -бы́нь іраба́, -ы́ (толькі адз.).

|| прым. ра́бскі, -ая, -ае.

Рабская псіхалогія.

рабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; незак., каго-што.

1. Забіраць сілай, разбоем што-н. у каго-н.; грабіць.

Р. людзей.

2. перан. Разараць паборамі, падаткамі; абіраць (разм.).

|| зак. абрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; наз. абрабава́нне, -я, н.

|| наз. рабава́нне, -я, н.

рабале́пны, -ая, -ае.

Ліслівы, рабскі, угодлівы.

Рабалепнае пакланенне.

|| наз. рабале́пнасць, -і, ж.