ХВАЛЯЛÓМ, -а, мн. -ы, -аў, м.
Гідратэхнічнае збудаванне (дамба, вал і пад.) для загароджвання рэйда¹, гавані, берагавых участкаў ад дзеяння хваль.
|| прым. хвалялóмны, -ая, -ае.
ХВАЛЯМÉР, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У радыётэхніцы: прыбор для вымярэння даўжыні элекграмагнітных хваль або частаты электрамагнітных ваганняў.
2. У марской справе: прыбор для вызначэння вышыні, даўжыні і перыяду, а таксама хуткасці і напрамку распаўсюджання марскіх хваль.
|| прым. хвалямéрны, -ая, -ае.
хвалярэ́з, -а, мн. -ы, -аў, м.
Тое, што і хвалялом.
|| прым. хвалярэ́зны, -ая, -ае.
ХВАРАВÍТЫ, -ая, -ае.
1. Які часта хварэе, схільны да хваробы.
Х. хлопчык.
2. Які з’явіўся ў выніку хваробы, які сведчыць аб хваробе.
Х. выгляд.
Х. стан.
3. Выкліканы болем.
Х. стогн.
4. перан. Перабольшаны, празмерны, ненатуральны.
Хваравітая падазронасць.
|| наз. хваравíтасць, -і, ж.
хваро́ба, -ы, мн. -ы, -ро́б, ж.
1. Парушэнне нармальнай дзейнасці арганізма, недамаганне.
2. перан. Дрэнная схільнасць да чаго-н.; недахоп.
Гультайства — гэта х.
|| прым. хваро́бны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Хваробныя мікробы.
хваробатво́рны, -ая, -ае.
Які выклікае хваробу.
Х. вірус.
|| наз. хваробатво́рнасць, -і, ж.
хварэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак.
1. на што, чым і без дап. Быць хворым на якую-н. хваробу.
Х. на туберкулёз.
Х. шкарлятынаю.
Ён доўга хварэў.
2. перан., за каго-што. Трыво́жыцца, непакоіцца аб кім-, чым-н.
Х. за работу.
3. на што. Мець дрэнную схільнасць да чаго-н.
Х. на гультая.
4. перан., за каго-што. Хвалявацца за чые-н. поспехі (спартсмена, спартыўнай каманды, артыста і пад.; разм.).
Х. за сваю каманду.
◊
Хварэць на пана —
1) доўга спаць, вылежвацца;
2) весці сябе высакамерна, фанабэрыста, выяўляючы нечаканыя звычкі, імкненне да раскошы і пад.
хваста́ты, -ая, -ае.
3 хвастом (у 1 знач.) або з вялікім ці густым хвастом.
Хвастатая лісіца.
Хвастатая камета.
хваста́ць, хвашчу́, хво́шчаш, хво́шча; хвашчы́; хваста́ны; незак.
1. каго-што і па чым. Біць чым-н. гнуткім; сцябаць.
Х. дубцом.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што, па чым і без дап. 3 сілай біць, сячы (пра вецер, снег, дождж і пад.).
Дождж хвошча па твары.
|| зак. вы́хвастаць, -вашчу, -вашчаш, -вашча; -вашчы; -вастаны (да 1 знач.; разм.).
|| аднакр. хвастану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; хво́снуць, -ну, -неш, -не; -ні і хвасяну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, хвасеняце́, -ну́ць; -ні́ (разм.).
|| звар. хваста́цца, хвашчу́ся, хво́шчашся, хво́шчацца; хвашчы́ся (да 1 знач.).
|| наз. хваста́нне, -я, н.
хвасце́ц, -стца́, мн. -стцы́, -стцо́ў, м.
Ніжняя частка пазваночніка чалавека.
|| прым. хвастцо́вы, -ая, -ае.
Х. пазванок.