Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ма́тухна, ‑ы, ж.

Разм.

1. (звычайна з адценнем павагі). Маці. — Добры вечар, матухна! — прывітаўся сын. Якімовіч.

2. Ласкава-фамільярны зварот да пажылой жанчыны.

3. (звычайна ў прыдатку). Нар.-паэт. Аб тым, што з’яўляецца самым родным і блізкім. Тут, на беразе Волгі-матухны, прайшлі дзяцінства і юнацтва беларускага песняра Максіма Багдановіча, у Горкім пачынаў ён сваю літаратурную працу. С. Александровіч. І няма ў такія хвіліны нічога даражэйшага за матухну-зямлю, адзіную надзею на жыццё, адзіную заступніцу. Новікаў.

ма́тушка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.

Разм. Жонка свяшчэнніка, пападдзя.

матч, ‑а, м.

Спаборніцтва ў якой‑н. галіне спорту паміж дзвюма камандамі або двума праціўнікамі. Футбольны матч. Шахматны матч.

[Англ. match.]

ма́тчавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да матча.

ма́тчын, ‑а.

1. Які належыць матцы (у 1 знач.). Матчына хата. Матчын голас. □ Аленка і Юрка садзяцца на зямлі каля матчынага ложка. Купала. // Які мае адносіны да маткі (у 1, 2 знач.), уласцівы ёй. Матчына ўцеха. Матчына ласка. □ Паўгода я быў матчынай нядоляй: кашляў, кашляў і кашляў. Бядуля. Наталля з матчыным пачуцц[ё]м глядзела на Клаву. Чорны. // Такі, як у маткі (у 1, 2 знач.). Вочы ў Святланы карыя і хітраватыя, матчыны, а валасы светлыя, бацькавы. Мехаў.

2. Родны; народны. Матчына мова.

матч-турні́р, ‑у, м.

Спартыўнае спаборніцтва, у якім усе ўдзельнікі (пры кругавой сістэме) сустракаюцца паміж сабой не менш двух разоў.

матывава́насць, ‑і, ж.

Наяўнасць матывіроўкі; абгрунтаванасць. Матываванасць прынятага рашэння.

матывава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад матываваць.

2. у знач. прым. Які мае матывіроўку. Матываванае рашэнне.

матывава́цца, ‑тывуецца; незак.

Пацвярджацца якімі‑н. матывамі, довадамі; абгрунтоўвацца.

матывава́ць, ‑тывую, ‑тывуеш, ‑тывуе; зак. і незак., што.

Прывесці (прыводзіць) матывы, довады, якія тлумачаць, апраўдваюць якія‑н. дзеянні, ўчынкі. Настаўнік павінен, матываваць кожную ацэнку.