Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

кука́рда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Значок прынятага ўзору на форменнай шапцы. Блішчала залатая лётчыцкая кукарда на фуражцы. Хомчанка.

[Фр. cocarde.]

кукарэ́канне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. кукарэкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Аднекуль здалёк даляталі дзіцячыя галасы, кукарэканне пеўня. Шамякін.

кукарэ́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Крычаць «кукарэку» (пра пеўня). На вільчыку пуні кукарэкаў певень. Хомчанка. // Пераймаць крык пеўня.

кукарэ́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да кукарэкаць.

кукарэ́ку і кукарэ́ку, выкл.

Ужываецца гукапераймальна для абазначэння крыку пеўня. / у знач. наз. Чыстае, свежае ранішняе паветра разносіла .. песні жаваранкаў, шчэбет сумятлівых вераб’ёў, гагатанне гусей і гарластае ку-ка-рэ-ку верханскіх пеўняў. Колас.

•••

Ні бэ, ні мэ, ні кукарэку — нічога не ведае, ні ў чым не разбіраецца.

ку́кіш, ‑а, м.

Разм. Складзеная ў кулак рука з прасунутым вялікім пальцам паміж указальным і сярэднім як грубы жэст у знак здзеку, пагардлівай адмовы; фіга.

•••

Кукіш з’есці гл. з’есці.

Кукіш з маслам — зусім нічога (не даць, не зарабіць, не атрымаць і пад.).

ку́кішкі,

У выразах: а) на кукішках — сагнуўшы ногі ў каленях і трымаючыся на насках (сядзець і пад.). Чалавек дваццаць маладых байцоў сядзелі на кукішках наўкол агню. Сяргейчык; б) на кукішкі — згінаючы ногі ў каленях і трымаючыся на насках (сесці, прысесці і пад.). Вера прысела на кукішкі, прымасціла між каленяў даёнку. Асіпенка.

ку́кла, ‑ы, ж.

Род жаночай прычоскі: сабраныя ў касу і закручаныя ззаду валасы. Чорныя валасы, наспех закручаныя ў куклу, павіваліся густымі пасмамі. Мурашка. Тугая каса, закручаная ў куклу, надавала твару строгасць. Ваданосаў. // Пасма кужалю, завязаная пэўным чынам.

куклукскла́навец, ‑наўца, м.

Член куклукс-клана.

куклукскла́наўскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ку-клукс-клана, куклукскланаўца. Куклукскланаўская ласка.