Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ма́сленічны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да масленіцы ​2. Улан расцвіў, як масленічны блін. Танк.

ма́слены, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да масла. Масленая вытворчасць. Масленая пляма.

2. Спец. Які працуе на масле (у 2 знач.), пры дапамозе масла. Маслены выключацель. Маслены фільтр.

3. Намазаны, насычаны маслам. [Таня] нахілілася, падняла масніцу падлогі і дастала, з-пад яе нешта, загорнутае ў масленую анучку. Шамякін. Дудзько са шчаціністай чорнай барадой, з масленымі валасамі, падстрыжанымі «пад гаршчок», .. сядзеў у канцы стала. Пестрак.

4. перан. Саладжавы, ліслівы, падлізлівы. Рэгістратар глытае масленыя словы Гарбулёва. Бядуля. Такі ён [ханжа] маслены, прылізаны, харошы, А што ні слова — то з варэннем пірагі... Валасевіч.

5. перан. Як бы пакрыты маслам; юрлівы (пра вочы, позірк).

•••

Масла масленае гл. масла.

маслёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

1. Вадкасць, якая застаецца пасля збівання масла. Зноў пайшла [жанчына] у хату і вярнулася з двума вялікімі кубкамі і збанком яшчэ свежай маслёнкі. Брыль.

2. Прыстасаванне для змазкі машын. Ручная маслёнка. Аўтаматычная маслёнка. □ Прамазучаны змазчык, жангліруючы на хаду пустой маслёнкай, пайшоў па пероне. Лынькоў.

маслёншчык, ‑а, м.

Спец. Змазчык машын.

маслі́на, ‑ы, ж.

1. Вечназялёнае субтрапічнае пладовае дрэва сямейства масліпавых з пладамі, падобнымі на сліву; аліва.

2. Плод гэтага дрэва. Кансерваваныя масліны.

маслі́навы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да масліны. // Падобны на плод масліны. Язык Пачулія пачаў блытацца, маслінавыя вочы затуманіліся. Самуйлёнак.

2. у знач. наз. маслі́навыя, ‑ых. Сямейства раслін, да якога адносіцца масліна, бэз, ясень і інш.

ма́сліца, ‑а, м.

Ласк. да масла (у 1 знач.).

ма́сліцца, ‑ліцца; незак.

1. Блішчаць, ільсніцца. Вочы блішчалі і масліліся.

2. Зал. да масліць.

ма́сліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., што.

Намазваць або паліваць маслам што‑н.

масля́к, ‑а, м.

Грыб з жоўта-карычневай ліпкай шапкай; казляк. У маладых, з пясчаным долам сасняках ледзь не на кожным кроку купкі маслякоў. Навуменка.