Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

расшу́кваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да расшукаць.

расшуме́цца, ‑млюся, ‑мішся, ‑міцца; зак.

Разм.

1. Пачаць моцна і доўга шумець. Вецер расшумеўся. Хвалі расшумеліся. □ Звоняць рэкі з ручаямі, Расшумеліся дубровы, Над палямі, над барамі Кліч праносяцца вясновы. Броўка.

2. Пачаць моцна крычаць, лаяцца. [Малашкін] раптам можа страшэнна расшумецца з-за дробязі. Тады пачынае крычаць тонкім пісклявым голасам, пакуль не сарвецца, не закашляецца. Шамякін.

расшчабе́ньванне, ‑я, н.

Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расшчабеньваць — расшчабяніць.

расшчабе́ньваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да расшчабяніць.

расшчабёнка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.

Спец.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расшчабеньваць — расшчабяніць.

2. Дробны шчэбень для запаўнення прамежкаў паміж камянямі ў бруку.

расшчабяні́ць, ‑бяню, ‑беніш, ‑беніць; зак., што.

Спец. Раздрабіць, ператварыць у шчэбень. Расшчабяніць камень.

расшчабята́цца, ‑бячуся, ‑бечашся, ‑бечацца; зак.

1. Пачаць моцна і многа шчабятаць (пра птушак). Сарокі расшчабяталіся. □ Галя думае: мабыць, будзе дождж, бо чаго б так расшчабяталася гэтая птушка. Сабаленка.

2. перан. Пачаць многа, ахвотна гаварыць, расказваць. Дзяўчаты расшчабяталіся і павялі гутарку аб розных здарэннях, якія бачылі на працягу дня. Гартны.

расшчамі́цца, ‑шчэміцца; зак.

Расшчапіцца, разняцца (пра што‑н. зашчэмленае). Рукі здаваліся не маімі: пальцы здранцвелі, расшчаміліся, іх нельга было скласці ў кулак. Вышынскі. І раптам я адчуў, што аслаблі рукі ворага, пальцы расшчаміліся. Пальчэўскі.

расшчамі́ць, ‑шчамлю, ‑шчэміш, ‑шчэміць; зак., што.

Расшчапіць, разняць што‑н. зашчэмленае. Ніякая сіла не здолела б расшчаміць .. пабялелыя пальцы [Азёрнага] — так яны ўпіліся ў палотнішча. Хомчанка. Цімох з Паўлікам падбеглі, расшчамілі каршуновы кіпцюры і вызвалілі чапляня. Пальчэўскі.

расшчамля́цца, ‑яецца; незак.

Зал. да расшчамляць.