Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

марэ́нга, нескл., н.

1. Тканіна чорнага колеру з белымі варсінкамі.

2. у знач. нязм. прым. Чорнага колеру з сіваватым адлівам.

[Іт. marengo.]

марэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. марыць (у 1 знач.).

2. Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. марыць (у 4 знач.).

марэ́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да марэны ​1. Марэнная града. Марэнныя ўзгоркі.

марэо́граф, ‑а, м.

Спец. Прылада для вымярэння і аўтаматычнага запісу змянення ўзроўню вады ў адкрытым моры і на берагавых станцыях.

[Ад лац. mare — мора і грэч. graphō — пішу.]

мар’я́ж, ‑а, м.

У картачнай гульні — наяўнасць караля і дамы адной масці ў аднаго іграка. [Іван Пятровіч:] — Мар’яж ваш не пройдзе, голубе, не, не пройдзе. — Не забывайцеся, Іван Пятровіч, на дзевятую запаведзь прэферансістаў, — нездаволена сказаў Ілья. Васілёнак.

[Фр. mariage.]

мар’я́жны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да мар’яжа. Мар’яжны кароль.

мар’я́ннік, ‑у, м.

Аднагадовая травяністая расліна сямейства залознікавых.

ма́са, ‑ы, ж.

1. Цела ва ўсім сваім аб’ёме, колькасць матэрыі, якая складае цела; мера інерцыі цела ў адносінах да сілы, якая дзейнічае на яго. Маса атамнага ядра. Маса планеты.

2. Вялікая колькасць, мноства чаго‑н. Рухаючыся з поўначы на поўдзень, вялікія масы лёду драбнілі цвёрдыя пароды, цягнулі іх з сабою і пакідалі на сваім шляху буйныя валуны, дробныя каменні, гліну і пясок. В. Вольскі. Вільготнасць залежыць ад тэмпературы паветра і ўласцівасцей паветраных мас. Прырода Беларусі.

3. Цестападобнае рэчыва, якое не мае пэўнай формы; густая або студзяністая сумесь чаго‑н. Паблізу агрэгата ўжо роўнымі стосікамі ляжаць дзесяткі арматурных каркасаў, якія на наступных аперацыях запаўняюцца бетоннай масай і ў залежнасці ад форм прасуюцца пад розныя жалезабетонныя канструкцыі. «Беларусь».

4. Пра вялікі прадмет, прадметы, якія выступаюць у агульных рысах і ўспрымаюцца як цэлае. На шэрым фоне ўваходу [у пячору] вызначылася нейкая вялікая цёмная маса, спынілася, быццам здзіўленая, — пачуўся грозны, хрыплы рык. Маўр. Цемра ўсё згушчалася і згушчалася, зліваючы дрэвы ў адну суцэльную масу. Сіняўскі.

5. Шырокія колы працоўнага насельніцтва; народ. Народныя масы. // Пра групы, калектывы людзей, для якіх характэрны асаблівыя прыметы. Студэнцкая маса. □ Усе [хлопцы] набіраліся новых, свежых сіл, каб ноччу перайсці фронт і зноў уліцца ў чырвонаармейскую масу. Нікановіч.

•••

Зялёная маса — травяністая расліннасць, якую выкарыстоўваюць у свежым выглядзе як корм для хатняй жывёлы і птушак.

Пластычная маса — сінтэтычны або прыродны матэрыял, які пры награванні добра фармуецца, а потым устойліва захоўвае сваю форму.

[Ад лац. massa — кавалак, камяк.]

ма́савасць, ‑і, ж.

Уласцівасць масавага. Мітынг уразіў .. перш за ўсё сваёй масавасцю. Шамякін.

масаві́к, ‑а, м.

1. Разм. Той, хто вядзе работу з масамі, сярод мае.

2. Арганізатар масавых гульняў.