Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дэзурбані́зм, ‑у, м.

Кірунак у горадабудаўніцтве 20 ст., які супрацьпастаўляе буйным гарадам вольнае рассяленне сярод сельскай прыроды.

[Ад фр. de..., des... і лац. urbanus — гарадскі.]

дэі́зм, ‑у. м.

Рэлігійна-філасофскае вучэнне (17–18 стст.), якое прызнае бога першапрычынай, тварцом свету, але адмаўляе яго ўмяшанне ў з’явы прыроды і грамадскага жыцця.

[Ад лац. deus — бог.]

дэі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Паслядоўнік дэізму.

дэісты́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дэізму. Дэістычны светапогляд.

дэк, ‑а, м.

Спец. Навясная палуба марскога або рачнога судна.

[Англ. deck — палуба.]

дэ́ка, ‑і, ДМ дэцы; Р мн. дэк; ж.

1. Частка корпуса некаторых струнных музычных інструментаў, якія служаць для адбіцця і ўзмацнення гуку. Верхняя дэка скрыпкі. Дэка піяніна.

2. Падбарабанная або надбарабанная частка малатарні.

[Ням. Decke — накрыўка, века.]

дэка...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае «дзесяць», напрыклад: дэкаграм, дэкалітр.

[Ад грэч. déka — дзесяць.]

дэкагра́м, ‑а, м.

Метрычная мера вагі, роўная дзесяці грамам.

дэка́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. Прамежак часу ў дзесяць дзён; дзесяцідзёнка. Першая дэкада верасня. □ Некаторыя цэхі, стараючыся знішчыць прарыў, адмовіліся адзінагалосна на дзве дэкады ад выхадных дзён. Чорны.

2. Дзесяць дзён, прысвечаных якой‑н. грамадскай падзеі, з’яве. Дэкада беларускага мастацтва і літаратуры. Дэкада дзіцячай кнігі.

[Ад грэч. dekás — дзесяцідзёнка.]

дэкада́нс, ‑у, м.

Кніжн.

1. Заняпад, культурны рэгрэс.

2. Тое, што і дэкадэнцтва. Сатырычныя вершы [Крапівы] былі накіраваны супраць тых, хто спрабаваў перанесці ў нашу паэзію прыёмы паэтыкі дэкадансу. Пшыркоў.

[Фр. décadence.]