Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

дзірваністы, .

Густа парослы каранямі травяністых раслін.

  • Дзірваністая зямля.

|| наз. дзірваністасць, .

дзірка, , ж.

  1. Невялікая дзіра.

    • Зацыраваць дзіркі ў шкарпэтках.
    • Пракруціць дзірку ў дошцы.
  2. Пра глухі, далёкі населены пункт (разм.).

  3. мн., перан. Тое, што патрабуе выдаткаў.

    • У гаспадарцы многа дзірак.

  • Патрэбна як у мосце дзірка (разм. іран.) — пра што-н. непатрэбнае.

  • Дзірка на дзірцы (разм.) — зусім падраны.

  • Дзірка ад абаранка (разм.) — нічога, пустое месца.

|| памянш. дзірачка, .

дзіркакол, , м. (разм.).

Канцылярская прылада для прабівання круглых дзірак у паперы.

дзіўны, .

  1. Які выклікае здзіўленне, нябачаны.

    • Малому прысніўся д. сон.
    • Дзіўна (прысл.) паводзіць сябе.
  2. Цудоўны, чароўны.

    • Чуецца дзіўная музыка.
    • Дзіўная купальская ноч.

  • Дзіва дзіўнае — вялікае дзіва.

  • Дзіўная рэч — прыгожая (каштоўная).

|| наз. дзіўнасць, .

дзіця, і дзіцё, , н.

  1. Зусім маленькі хлопчык або дзяўчынка.

    • Дзеці дашкольнага ўзросту.
    • Д. не заплача — матка не здагадаецца (з нар.).
    • Яшчэ зусім д.
  2. перан., чаго. Пра чалавека, які набыў яркія рысы свайго асяроддзя і часу.

    • Д. свайго веку.
    • Д. вуліцы.
    • Д. прыроды (чалавек, не крануты гарадской культурай).

|| памянш. дзіцятка, .

дзіцяня, і дзіцянё, , н.

Тое, што і дзіця (дзіцё).

дзіцячы, .

  1. гл. дзеці і дзяцінства.

  2. перан. Неўласцівы даросламу, нясталы.

    • Вырас, а розум д.
    • Дзіцячыя разважанні.

дзічка, , ж.

  1. Дзікае, непрышчэпленае пладовае дрэва.

  2. Плод дзікага дрэва.

    • Дзічкі смачныя тады, калі ўлежацца.

|| прым. дзічкавы, .

дзічына, , ж.

  1. зб. Дзікія звяры і птушкі як прадмет палявання.

    • Лясная дз.
  2. Мяса дзікіх жывёл і птушак, якое ідзе ў ежу.

    • Насмажыць дзічыны.

дзічыха, , ж. (разм.).

Самка дзікага кабана, дзіка.