Verbum

я

займеннік

1. Служыць для абазначэння тым, хто гаворыць, самога сябе.

   • Я не я і кабыла не мая (прыказка: нічога не ведаю, ні да чаш не маю дачынення).

2. у знач. назоўнік нескланяльнае, н. Ужыв. для абазначэння сябе самога як асобы.

   • Маё чалавечае «я».
   • Паказаць свае «я» - 1) поўнасцю выявіць свае якасці, магчымасці, здольнасці; 2) настаяць на сваім.
   • Вось я цябе (яго, яе, вас, іх)! (размоўнае) — пагражальны вокрык ці заўвага.

яблык

назоўнік | мужчынскі род

Плод яблыні.

• Летні сорт яблыкаў.
• Яблыку няма дзе ўпасці (пераноснае значэнне: надта цесна).
• Я. ад яблыні недалёка адкочваецца (прыказка пра тага, хто атрымаў у спадчыну дрэнныя звычкі ад бацькі, маці).
• Адамаў яблык — кадык.
• Вочны яблык — шарападобнае цела вока.
• У яблыкі — з цёмнымі круглымі плямамі на поўсці (пра коней).
• Яблык разладу (кніжнае) — прычына, прадмет спрэчкі, сваркі, разладу [паводле старажытнага грэчаскага міфа пра кінуты багіняй разладу Эрыдай яблык з надпісам «найпрыгажэйшай» і як з-за гэтага ўзнікла спрэчка паміж багінямі Герай, Афінай і Афрадытай].

|| памяншальная форма: яблычак.

|| прыметнік: яблычны.

• Я. сок (з яблыкаў).

яблыня

назоўнік | жаночы род

Пладовае дрэва сямейства ружакветных з ядомымі круглымі салодкімі або кісла-салодкімі пладамі.

|| памяншальная форма: яблынька.

|| прыметнік: яблыневы.

яблычак

назоўнік | мужчынскі род

1. гл. яблык.

2. Цэнтр мішэні (у 1 знач.) у выглядзе чорнага круга.

   • Папасці (пацэліць, трапіць) у самы я. (таксама пераноснае значэнне: дакладна, правільна ўгадаць, сказаць і пад.; размоўнае).

ява

назоўнік | жаночы род

Тое, што сапраўды існуе або існавала; рэальнасць, рэчаіснасць, а не сон ці мара.

• Мара стала явай.

явар

назоўнік | мужчынскі род

1. Дрэва сямейства кляновых; белы клён.

2. толькі Драўніна гэтага дрэва.

|| прыметнік: яваравы.

явачны

прыметнік

1. Які мае адносіны да яўкі (у 1 знач.).

   • Явачныя дні.

2. Які мае адносіны да яўкі (у 2 знач.).

   • Явачная кватэра.

3. Явачным парадкам — без папярэдняй згоды, дазволу.

   • Усяліцца ў дом явачным парадкам.

явіцца

дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Прыйсці куды-н., з’явіцца дзе-н.

• Я. ў суд.

|| незакончанае трыванне: яўляцца.

|| назоўнік: яўка.

яга

назоўнік | жаночы род

У казках: баба-яга.

ягада

назоўнік | жаночы род

Невялікі сакавіты плод кустовых і травяністых раслін.

• Ягады малін.
• Аднаго поля ягады (пераноснае значэнне: зусім свой па духу, паводзінах чалавек; размоўнае, звычайна неадабральнае).

|| памяншальная форма: ягадка.

|| прыметнік: ягадны.

• Я. год.