Verbum

радчэ́ць, ‑эе; незак.

Тое, што і радзець. Дымілася рака, і там, дзе туман над ёй радчэў, разыходзіўся клубамі, барвовымі ўсплёскамі ружавела вада. Ракітны.

ра́ды, ‑ая, ‑ае; рад, ‑а.

1. Які перажывае пачуццё радасці, задавальнення. Радая, поўная шчасця, Наталля гаварыла: — Я нават не ўяўляю, як гэта магла б жыць без цябе. Скрыган. Лабановіч шпарка пайшоў .. [Садовічу] насустрач, незвычайна рады нечаканаму спатканню. Колас. І агародаў няма ў гэтых жыльцоў. Пасее сабе пад вокнамі градку [а]гуркоў і рад. Навуменка.

2. у знач. вык. (звычайна кароткая ф.), каму-чаму, з дадан. сказам і без дап. Пра пачуццё радасці, задавальнення, якое перажывае хто‑н. Стол устаўлены багата, Госцю я сардэчна рад. Бялевіч. Дамоў і палацаў кварталы Ўзняліся да самых нябёс. Я рады, што гэткаю стала, Зямля, куды сонца я нёс. Прыходзька. Ён быў страшэнна рад, гэты дзівак Пацяроб, і не мог схаваць свае нядобрае злоснае радасці. Зарэцкі. [Шафёр] рад быў, што памог чалавеку ў бядзе. Да таго ж ён бачыў, што з дзяўчынай нічога небяспечнага няма. Грамовіч.

3. у знач. вык., з інф. Пра жаданне, гатоўнасць зрабіць што‑н. Косця рад быў выканаць дзедава даручэнне. Якімовіч. Спевы, грукат перуновы Слухаць буду рад, Толькі не грымі ты, лесе, Грукатам гармат. Русак.

•••

Рад бачыць вас гл. бачыць.

І не рад(ы); (і) сам не рад(ы) — пра чый‑н. жаль, шкадаванне з прычыны таго, што адбылося па яго ініцыятыве, пры яго ўдзеле.

Рад (ці) не рад — паняволі, хочаш не хочаш.

Рад старацца! — а) у дарэвалюцыйнай арміі — салдацкі адказ на пахвалу начальства; б) пра гатоўнасць каго‑н. рабіць што‑н.

Чым багаты, тым і рады гл. багаты.

радые... (а таксама радыя...).

Першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на адносіны да радыеактыўнасці, да радыяцыі, напрыклад: радыебіялогія, радыеізатопы, радыелюмінісцэнцыя, радыелячэнне, радыетэрапія, радыеэлемент.

[Ад лац. radio — выпрамяняю.]

радыеадчува́льнасць, ‑і, ж.

Ступень адчувальнасці арганізма (жывёльнага, расліннага) да ўздзеяння іанізуючых выпрамяненняў.

радыеакты́ўнасць, ‑і, ж.

Здольнасць некаторых атамных ядзер самаадвольна распадацца, вылучаючы элементарныя часцінкі: электроны, пазітроны і пад. Радыеактыўнасць урану. Прыродная радыеактыўнасць. Штучная радыеактыўнасць.

радыеакты́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Якому ўласціва радыеактыўнасць. Радыеактыўныя атамы. // Які змяшчае ў сваім саставе элементы, якім уласціва радыеактыўнасць. Радыеактыўныя воды. Радыеактыўныя мінералы.

2. Абумоўлены радыеактыўнасцю, заснаваны на ёй. Радыеактыўны распад.

радыебіяло́гія, ‑і, ж.

Навука аб уздзеянні ўсіх відаў іанізуючых выпрамяненняў на жывыя арганізмы і біясферу ў цэлым.

ра́дыевы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да радыю. Радыевае выпраменьванне. // Які змяшчае ў сабе радый. Радыевая ру да.

радыелагі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да радыялогіі. Радыелагічныя даследаванні.

радыетэрапі́я, ‑і, ж.

Лячэнне з дапамогай іанізуючых выпрамяненняў. Радыетэрапія злаякасных новаўтварэнняў.