Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

гане́бны, ‑ая, ‑ае.

Варты асуджэння, ганьбавання; нізкі, подлы. Ганебны ўчынак. Ганебныя паводзіны. Ганебная вайна. // Здольны абразіць; зняважлівы. Ганебнае слова. Ганебная мянушка. // Такі, якога варта саромецца; бясслаўны. Ганебнае мінулае. Ганебнае становішча. Ганебны канец.

•••

Паставіць да ганебнага слупа гл. паставіць.

га́ненне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. ганіць.

гане́нне, ‑я, н.

Жорсткае праследаванне, рэпрэсіі. Пачаліся жорсткія ганенні на маці: арышты, катаванні ў палявой жандармерыі. «Звязда».

га́нец,

гл. ганцы.

гане́ц, ‑нца́, м.

Той, каго паслалі з тэрміновым паведамленнем; пасыльны. Носяць .. [весткі] з сяла да сяла маладыя хлопцы і дзяўчаты — ганцы падполля. Пестрак.

ганіёметр, ‑а, м.

1. Прыбор для вымярэння вуглоў паміж гранямі крышталяў, а таксама ў розных прызмах.

2. Прыбор (сістэма шпулек) для накіраванай радыёперадачы і накіраванага рэдыёпрыёму.

[Ад грэч. gōnia — вугал і metreō — мераю.]

гані́цель, ‑я, м.

Той, хто праследуе, прыгнятае каго‑, што‑н.; душыцель. Царква і манастыры, выступаючы ў ролі ганіцеляў асветы і навукі, у сваіх інтарэсах свядома культывавалі і падтрымлівалі сярод насельніцтва ўсеагульную непісьменнасць і забабоны. Алексютовіч.

гані́целька, ‑і, ДМ ‑льцы, ж.

Жан. да ганіцель.

га́ніцца, ‑ніцца; незак.

Зал. да ганіць.

га́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., каго-што.

Прызнаваць непрыгодным, дрэнным; даваць нізкую ацэнку. Сініцкі гаварыў і гаварыў пра дысертацыю, але Кухарчык не мог ніяк зразумець, ці ён яе хваліць, ці ганіць. Сабаленка. // Асуджаць, абгаворваць. Заўсёды мімаволі з’яўляецца антыпатыя да чалавека, які пачынае завочна ганіць іншых. Шамякін.

ганіяме́трыя, ‑і, ж.

Раздзел трыганаметрыі, у якім разглядаюцца спосабы вымярэння вуглоў, вызначэнне трыганаметрычных функцый і суадносіны паміж імі.

га́нка,

гл. ганцы.