Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

некляймёны, ‑ая, ‑ае.

Які не мае на сабе кляйма. Некляймёнае мяса. Некляймёнае дрэва.

некрало́г, ‑а, м.

Артыкул, прысвечаны памёршаму, з характарыстыкай яго жыцця і дзейнасці. Упершыню імя Купалы стаяла не пад вершам, не пад заклікам, яно было абведзена няўмольнай чорнай рамкай. Радкі некралога плылі перад вачыма, блыталіся, мяняліся месцамі. Лужанін.

[Ад грэч. nekrós — мёртвы і lógos — слова.]

некрану́тасць, ‑і, ж.

Стан некранутага (у 2 знач.).

некрану́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Такі, якога не краналі, да якога не дакраналіся. Некрануты абед. □ У маім некранутым куфлі апала пена, і піва зрабілася светлае, празрыстае. Васілёнак. Жыта зжалі, а ячмень і пшаніца яшчэ амаль усюды стаялі некранутыя, чакалі вострых сярпоў. Мележ. // Цэлы, не разбураны. У Магілёў калона прыехала па світанні. Горад быў цэлы, нават мост цераз Дняпро некрануты. Сабаленка.

2. Які не падпадаў пад уздзеянне чалавека; першабытны. Перада мной стаяў некрануты дрымучы лес. Чарнышэвіч. Тут [на будаўніцтве] — гарманічнае спалучэнне некрапутай прыроды і самай дасканалай тэхнікі. Грахоўскі.

некро́з, ‑а, м.

Спец. Амярцвенне групы клетак, органа або яго часткі ў жывым арганізме.

[Грэч. nékrōsis — амярцвенне.]

некро́паль, ‑я, м.

1. У краінах Старажытнага Усходу і антычным свеце — вялікі могільнік.

2. Могілкі, на якіх пахаваны славутыя людзі. Некропаль Аляксандра-Неўскай лаўры ў Ленінградзе.

[Ад грэч. nekrós — мёртвы і pólis — горад.]

некрыты́чны, ‑ая, ‑ае.

Які не грунтуецца, не заснаваны на крытыцы. Некрытычныя адносіны да недахопаў.

некрэдытаздо́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць некрэдытаздольнага.

некрэдытаздо́льны, ‑ая, ‑ае.

Які не можа пагасіць крэдыт, вярнуць доўг. Некрэдытаздольная гаспадарка.

некта́р, ‑у, м.

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — напітак багоў, які даваў ім бяссмерце і вечную маладосць.

2. Цукрысты сок, які выдзяляецца нектарнікамі вышэйшых раслін.

[Грэч. néktar.]