Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

су́мачны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да сумкі (у 1 знач.), сумачкі.

2. Які мае адносіны да сумкі (у 2 знач.). Сумачныя звязкі.

сумбу́р, ‑у, м.

Адсутнасць яснасці, паслядоўнасці, парадку дзе‑н., у чым‑н.; блытаніна, неразбярыха. [Рамір:] — Злаві свае думкі і паспрабуй запісаць іх: атрымаецца сумбур. Асіпенка.

сумбу́рнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць сумбурнага. Сумбурнасць уражанняў.

сумбу́рны, ‑ая, ‑ае.

Пазбаўлены яснасці, паслядоўнасці, парадку; блытаны, хаатычны. Помню, я сказаў, што Дастаеўскі здаецца мне вельмі панурым пісьменнікам, што людзі ў яго хваравітыя, і настрой у творах нездаровы, і стыль нейкі сумбурны — нібы сядзеў і пісаў, пісаў, не вельмі абдумваючы раней. Мележ. // Поўны мітусні, сумятні. Сумбурны дзень.

суме́жжа, ‑а, н.

Разм. Паласа, тэрыторыя, якая мяжуецца з чым‑н.

суме́жнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць сумежнага; непасрэдная блізкасць. Сумежнасць паняццяў. □ Прэфікс пры- служыць для ўказання на прасторавую блізкасць да таго або на сумежнасць з тым, што абазначана ўтвараючай асновай. Граматыка.

суме́жнік, ‑а, м.

Разм. Прадпрыемства, звязанае з іншым у вырабе тавараў. Заводы-сумежнікі.

суме́жны, ‑ая, ‑ае.

Які размешчаны побач, паблізу; суседні. У гэтым годзе выйшла так, што і Пятрок, і Кузьма на сваіх сумежных палетках будуць сеяць жыта. Нікановіч. Адсюль, пад аховай закону, бабры распаўсюдзіліся і па іншых сумежных вадаёмах, асабліва па верхняму цячэнню Бярэзіны. В. Вольскі. // перан. Цесна звязаны з чым‑н.; падобны, блізкі. Кожны з .. [членаў брыгады] па прыкладу брыгадзіра асвоіў сумежныя прафесіі, а многія па яго ж прыкладу сталі рацыяналізатарамі. Лось. Паэт-эрудыт, Багдановіч у сваёй працы заўсёды кіраваўся яшчэ адным вельмі важным запаветам: паэзія не павінна развівацца ў адрыве ад сумежных відаў мастацтва. Лойка.

суме́сна, прысл.

Разам, супольна. Яны [дружбакі] — З аднаго палка. Сумесна трывогі спазналі, Ішлі па дарогах вайны. Калачынскі. / З прыназ. «з» утварае спалучэнне з Т. [Егер:] — Я сам бачыў выдру, якая жыла сумесна з бабрамі ў хатцы на Бярозе, супроць вусця капала. В. Вольскі.

суме́снасць, ‑і, ж.

Уласцівасць сумеснага; сумеснае ажыццяўленне чаго‑н. Сумеснасць дзеянняў.