Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

се́кста, ‑ы, ДМ ‑сце, ж.

Шостая ступень ад дадзенай у дыятанічнай гаме. // Інтэрвал між дадзенай ступенню і шостай ад яе ў дыятанічнай гаме. Амаль палова запісаў зборніка па дыяпазону мелодыі не перавышае сексты, але аўтар дае ўзоры і больш складаных песень. «Полымя».

[Ад лац. sexta — шостая.]

секстако́рд, ‑а, М ‑дзе, м.

Спец. Акорд з трох гукаў, які ўключае інтэрвалы, тэрцыі і сексты.

[Ад лац. sextus — шосты і іт. accordo — акорд.]

секста́нт, ‑а, М ‑нце і секста́н, ‑а, м.

Спец. Вугламерны інструмент, які выкарыстоўваецца ў мараходстве і авіяцыі.

[Ад лац. sextans, sextantis.]

секстыльён, ‑а, м.

Лік, які складаецца з адзінкі з дваццаццю адным нулём.

[Фр. sextillon.]

секстэ́т, ‑а, М ‑тэце, м.

1. Музычны твор для шасці інструментаў або шасці галасоў з самастойнай партыяй для кожнага. Секстэт Брамса.

2. Ансамбль з шасці выканаўцаў (спевакоў або музыкантаў). Секстэт домр. Духавы секстэт.

[Ням. Sextett ад лац. sextus — шосты.]

сексуалі́зм, ‑у, м.

Павышаная палавая пачуццёвасць.

[Ад лац. sexualis — палавы.]

сексуа́льнасць, ‑і, ж.

Сукупнасць псіхічных рэакцый, перажыванняў і ўчынкаў, звязаных з праяўленнем і задавальненнем палавых пачуццяў.

сексуа́льны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з палавымі адносінамі; палавы. Аўтары.. [японскай] парнаграфічнай стужкі паказалі шэраг агідных па сваёй бессаромнасці сексуальных сцэн. «Маладосць».

сексці́на, ‑ы, ж.

Спец. Від шасцірадковага верша, у якім чатыры радкі з перакрыжаванай рыфмоўкай і двухрадкоўе з сумежнай рыфмоўкай. Эй, з-за лесу ды з-за гор Сонца выплывае. Зашумі ты, цёмны бор, Пушча векавая. Пойдзем, пойдзем ваяваць, Долю, волю здабываць. Колас.

[З лац. sex — шэсць.]

се́кта, ‑ы, М ‑кце, ж.

1. Рэлігійная абшчына, якая адкалолася ад пануючай царквы. Летась ён пасватаўся да нашай Мацяні, але тая адмовіла, і адмовіла толькі па той прычыне, што Шумейка нейкі час быццам быў звязаны з нейкай баптысцкай сектаю і заве іх «прайдзісветамі з вялікай дарогі». Савіцкі.

2. перан. Наогул усякая адасобленая група людзей. Усе заклінальнікі змей у Марока — берберы, якія належаць да асобнай секты ці брацтва заклінальнікаў. В. Вольскі.

[Ад лац. secta — вучэнне, напрамак, школа.]