Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

шэльма, , м.; , ж..

Махляр, круцель; нягоднік, паганец.

|| прым. шальмоўскі, .

шэльф, , м. (спец.).

Прыбярэжная мелкаводная частка акіяна вакол мацерыка (з глыбінямі да 200 м).

  • Кантынентальны ш.

|| прым. шэльфавы, .

  • Шэльфавая зона.

шэнкель, , м. (спец.).

Унутраная, звернутая да каня частка нагі конніка ад калена да шчыкалаткі, якая дапамагае кіраваць канём.

  • Даць шэнкеля (моцна націснуць шэнкелямі).

шэпт, , м.

  1. Ледзь чутная гутарка, пры якой гукі вымаўляюцца без удзелу галасавых звязак.

    • Гаварыць шэптам.
    • Ш. хваль (перан.).
  2. Погаласка, чутка, якія перадаюцца па сакрэту.

    • Пра гэта ўжо пусцілі ш.
    • Шэпты хату губяць (прыказка; разбураюць уклад, уносяць разлад).
  3. Набор слоў, якія паводле забабонных уяўленняў маюць чарадзейную сілу, заклінанне (разм.).

    • Лячыць шэптамі.

шэравокі, .

З шэрымі вачамі.

шэраг, , м.

  1. Лінія роўна размешчаных аднародных прадметаў, рад; шарэнга.

    • Ш. фурманак.
    • Стаць у адзін ш.
    • Шэрагі байцоў.
    • У першых шэрагах (таксама перан. наперадзе ўсіх).
  2. Сукупнасць якіх-н. з’яў, што ідуць адна за другой.

    • Ш. эпізодаў.
  3. Некаторая, звычайна невялікая колькасць чаго-н.

    • Ш. пытанняў.
    • У шэрагу выпадкаў.
  4. мн. Склад, асяроддзе.

    • Уліцца ў баявыя шэрагі.

шэрань, , ж.

  1. Тонкі снежны слой, які ўтвараецца дзякуючы выпарэнням паверхні пры рэзкім пахаладанні; туман з халодным дробным дажджом, імжа; смуга выпарэнняў у сырое надвор’е.

    • Дрэвы стаялі ў шэрані.
    • Неба пакрылася шэранню.
  2. Змрок, цемра.

    • Перадранішняя ш.
  3. Шэрая афарбоўка чаго-н., шэрасць.

    • Ш. хмар.
    • Ш. будзёншчыны (перан.).

|| прым. шэраневы, .

шэра-...

Першая частка складаных слоў са знач.:

  • 1) шэры (у і знач.), з шэрым адценнем, напр. шэра-блакітны, шэра-жамчужны, шэра-зялёны;
  • 2) шэры (у 1 знач.) у спалучэнні з іншым асобным колерам, напр. шэра-жоўты, шэра-залацісты.

шэрпы, , м.

Народ, які насяляе высакагорныя раёны Усходняга Непала і суседнія з імі раёны Індыі.

|| ж. шэрпка, .

|| прым. шэрпскі, .

шэрсцепрадзенне, , н.

Выраб пражы з шэрсці.

|| прым. шэрсцепрадзільны, .