Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

дзесяты, .

  1. гл. дзесяць.

  2. дзесятая. Які атрымліваецца пры дзяленні на дзесяць.

    • Дзесятая частка.
    • Адна дзесятая (наз.).

дзесяцера, ; ліч., зб.

  1. З назоўнікамі мужчынскага і ніякага роду, што абазначаюць асоб, з разам узятымі асабовымі назоўнікамі мужчынскага і жаночага роду, з назоўнікамі л., якія абазначаюць жывых істот абодвух полаў, з ас. займ. мн. л. і без залежнага слова: колькасць дзесяць.

    • Д. сыноў.
    • Д. сірот.
    • Іх там працавала д.: шэсць мужчын і чатыры жанчыны.
    • Д. свіней.
    • Нас было д.
    • Усё дзелім на дзесяцярых.
  2. З назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот: колькасць дзесяць.

    • Д. дзяцей.
    • Д. цялят.
  3. звычайна Н і В. З множналікавымі назоўнікамі: дзесяць прадметаў.

    • Д. нажніц.
    • Д. саней.
    • Д. сутак.
  4. З некаторымі назоўнікамі, якія абазначаюць прадметы і існуюць або носяцца ў пары: дзесяць пар.

    • Д. ботаў.
    • Мароз такі, што хоць д. рукавіц надзявай.

  • За дзесяцярых — так, як могуць толькі дзесяцера.

    • Працаваць за дзесяцярых.

дзесяці...

Першая частка складаных слоў са знач.:

  1. што змяшчае дзесяць якіх-н. адзінак, напр. дзесяцірублёвы, дзесяцітонны, дзесяціствольны;
  2. які адносіцца да дзесяці, да дзесятага, напр. дзесяцігадзінны (цягнік), дзесяцікласнік.

дзесяціборац, , м.

Спартсмен, удзельнік дзесяціборства.

дзесяціборства, , н.

Спартыўнае спаборніцтва па дзесяці відах лёгкай атлетыкі.

дзесяцігоддзе, , н.

  1. Тэрмін у дзесяць год.

  2. чаго. Гадавіна падзеі, што адбылася дзесяць год таму назад.

    • Д. інстытута (дзесяць год са дня заснавання).

|| прым. дзесяцігадовы, .

дзесяцігодка, , ж. (разм.).

Поўная сярэдняя школа з дзесяццю гадамі навучання.

  • Скончыць дзесяцігодку.

дзесяцідзёнка, , ж. (разм.).

Прамежак часу ў дзесяць дзён, дэкада.

|| прым. дзесяцідзённы, .

дзесяцікапеечны, .

  1. Вартасцю ў дзесяць капеек.

    • Дзесяцікапеечная манета.
  2. Коштам у дзесяць капеек.

    • Д. канверт.

дзесяцікласнік, , м.

Вучань дзесятага класа.

|| ж. дзесяцікласніца, .