Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

горка2.

  1. безас. у знач. вык. Пры адчуванні горкага смаку.

    • Ад зёлак г. ў роце.
  2. у знач. выкл. горка! Вокліч за вясельным сталом, калі просяць маладых пацалавацца (разм.).

горкасць, , ж.

Тое, што і горыч.

горка-салёны, .

  1. Горкага і салёнага смаку.

    • Горка-салёная мікстура.
  2. Пра ваду: які ўтрымлівае горкія, галоўным чынам сернакіслыя солі (спец.).

    • Горка-салёнае возера.

горкі, .

  1. Які мае своеасаблівы едкі смак.

    • Г. палын.
    • Горкае лякарства.
  2. перан. Поўны гора, цяжкі, гаротны.

    • Горкае жыццё.
    • Пераканацца на горкім вопыце.
    • Горкая праўда (непрыемная праўда).
    • Горкія слёзы (выкліканыя цяжкім жыццём).

  • Горкае дзіця (разм.) — наіўны, нявопытны малады чалавек.

  • Горкі п’яніца (разм. неадабр.) — алкаголік.

горкнуць, ; незак.

Псуючыся, станавіцца горкім на смак.

  • Масла горкне ў цяпле.

|| зак. прагоркнуць, і згоркнуць, .

горла, , н.

  1. Храстковая трубка ў пярэдняй частцы шыі, якая з’яўляецца пачаткам стрававода і дыхальных шляхоў.

    • У горле перасохла.
    • Браць за г. (таксама перан. сілай прымушаць рабіць што-н.).
    • Г. перагрызці (таксама перан. бязлітасна расправіцца з кім-н. са злосці).
    • Прыстаць з нажом да г. (перан. назойліва патрабаваць).
  2. Поласць па-за ротам (зеў, глотка і гартань).

    • Хвароба г.
    • Прамачыць г. (перан. трохі выпіць).
    • Стаяць папярок г. (перан. вельмі замінаць).
    • У г. не лезе (перан. ані не хочацца есці).
  3. Верхняя звужаная частка пасудзіны.

    • Г. збана.
  4. Вузкі выхад з заліва, вусце (спец.).

  • Горлам браць (разм. неадабр.) — дабівацца чаго-н. крыкам.

  • З горла лезе (разм. неадабр.) — вельмі многа мець чаго-н.

  • На ўсё горла (разм.) — з усёй сілы (спяваць, крычаць).

  • Па горла (разм.) —
    1. глыбінёй у рост чалавека, да горла.
      • Вады ў рацэ па горла;
    2. перан. Надта многа.
      • Работы па горла.
      • Яды хапае, па горла.
  • Стаяць калом у горле (разм. неадабр.) — не даваць спакою, перашкаджаць.

|| прым. гарлавы, .

горн, , м.

Медны духавы інструмент для падачы сігналаў.

  • Горны зайгралі адбой.

горна... і горна-...

Першая частка складаных слоў са знач.:

  1. які мае адносіны да горнай справы, напр. горна-буравы, горна-выратавальнік, горнарабочы, горна-ўзрыўны, горна-эксплуатацыйны;
  2. які мае адносіны да гор, да гары, напр. горнаартылерыйскі, горнадалінны, горнакліматычны, горналавінны, горна-марскі, горнатранспартны;
  3. які мае адносіны да горналыжнага спорту, напр. горналыжнік.

горнавыратавальнік, , м.

Рабочы выратавальнага атрада ў рудніках, шахтах.

горнавыратавальны, .

Які мае адносіны да выратавальных работ у рудніках, шахтах.

  • Горнавыратавальная брыгада.