Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

дзеравяка, , ж. (разм.).

Кавалак дрэва.

  • На беразе ракі дагнівалі пачарнелыя дзеравякі.

дзеравянець, ; незак.

  1. Набываць цвёрдасць, уласцівую дрэву.

    • Сцябло расце і дзеравянее.
  2. Утрачваць адчувальнасць, дранцвець.

    • Ногі дзеравянеюць ад холаду.

|| зак. адзеравянець, , задзеравянець, і здзеравянець, .

дзеравяшка, , ж. (разм.).

  1. Кавалак дрэва, драўляны брусок.

  2. Штучная драўляная нага.

    • З вайны ў яго замест нагі д.
  3. мн. Абутак на драўлянай падэшве.

    • Скінуў дзеравяшкі пад лаўку.

дзераза, , ж.

Травяністая споравая расліна сямейства дзеразовых з паўзучым сцяблом.

|| прым. дзеразовы, .

  • Д. вянок.
  • Клас дзеразовых (наз.).

дзерці, ; незак.

Тое, што і драць.

дзесьці, прысл.

У нейкім, дакладна не вызначаным месцы.

  • Д. я сустракаў гэтага чалавека.
  • Ён служыць д. на поўначы.

дзесятак, , м.

  1. Адзінка падліку, роўная дзесяці, а таксама дзесяць аднолькавых прадметаў.

    • Д. яек.
    • Да яго звяртаюцца дзесяткі людзей.
  2. Дзесяць год узросту.

    • Дзевяты д. пайшоў (мінула восемдзесят гадоў).
  3. мн. Перадапошняя лічба шматзначнага ліку.

    • Клас адзінак, дзесяткаў, соцень.

  • Не з баязлівага дзесятка хто (разм.) — пра смелага, рашучага чалавека.

дзесятка, , ж.

  1. Лічба 10.

    • Трапіць у дзесятку (дакладна ў цэнтр мішэні).
  2. Назва чаго-н., што змяшчае ў сабе дзесяць адзінак, напр. група з дзесяці чалавек, ігральная карта з дзесяццю ачкамі.

  3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 10 (разм.).

    • Паехаў на дзесятцы (на трамваі, тралейбусе, аўтобусе пад № 10).
  4. Тое, што і дзесяцірублёўка (разм.).

    • Размяняць дзесятку.

дзесятковы, .

Заснаваны на лічэнні дзесяткамі.

  • Дзесятковая сістэма мер і вагі.

  • Дзесятковыя дробы — сістэма лічбавага адлюстравання дробных колькасцей пры дапамозе раскладання на дзесятыя, сотыя, тысячныя і т.д. часткі цэлага.

дзесятнік, , м.

Асоба ніжэйшага тэхнічнага персаналу, якая кіруе групай рабочых на будаўніцтве, лясных распрацоўках і інш.