Verbum

сягаць, ✂; незак.

1. Ісці, рухацца (разм.).

   • С. упэўненым крокам.

2. Прасцірацца, даходзіць да якой-н. мяжы, узроўню і пад.

   • Раўніна сягае аж да ракі.
   • Мае думкі далёка сягаюць (перан.).

|| зак. сягнуць, ✂.

сяголета і сёлета, прысл.

У гэтым годзе, гэты год.

• С. ўнучак у школу пойдзе.

сяголетні, ✂ і сёлетні, ✂.

Гэтага года.

• Сяголетнія яблыкі.
• С. ўраджай.

сягоння і сёння, прысл.

1. У гэты дзень.

   • С. паеду ў Маскву.

2. перан. Цяпер.

   • С. студэнт, а заўтра настаўнік.

3. у знач. наз., нескл., н.

   • Цяперашні дзень.
   • На с. ўзяла білеты ў кіно.
   • На с. (перан. у дадзены момант).
   • Наша с. (перан. цяперашняе жыццё).

◊

• Не сягоння, дык заўтра; не сягоння — заўтра (разм.) — вельмі хутка, у бліжэйшы час.

|| прым. сягонняшні, ✂ і сённяшні, ✂.

• На с. дзень (на сёння).

◊

• Жыць сягонняшнім (сённяшнім) днём — не думаючы пра будучае.

сядалішча, ✂, н.

Частка чалавечага цела, на якую садзяцца; ягадзіцы.

|| прым. сядалішчны, ✂.

сядаць, ✂; незак.

1. Тое, што і садзіцца.

2. Сядай(це). Ужыв. як прапанова, запрашэнне сесці.

сядзелка, ✂, ж.

Асоба малодшага медыцынскага персаналу, якая даглядае цяжкахворых, сядзіць ля пасцелі цяжкахворага.

сядзенне, ✂, н.

1. гл. сядзець.

2. Месца, прадмет, на якім сядзяць, на які садзяцца.

   • Сядзенні ў аўтобусе зручныя.

сядзець, ✂; незак.

1. Займаць такое становішча, пры якім тулава апіраецца на што-н. сваёй ніжняй часткай.

   • С. на лаўцы.
   • С. вярхом (на кані).

2. Пра птушак, насякомых: знаходзіцца на якім-н. месцы, не рухаючыся.

   • Ластаўкі сядзяць на правадах.

3. Знаходзіцца, быць дзе-н., у якім-н., месцы (пра людзей і прадметы).

   • С. цэлы дзень дома.
   • Куры сядзяць запёртыя ў хляве.
   • Хлеб сядзіць у печы.

4. Знаходзіцца ў якім-н. стане або займацца чым-н.

   • С. без работы.
   • С. без хлеба (галадаць).
   • С. з хворым дзіцем месяц.
   • С. за вязаннем.
   • С. за чарцяжамі.

5. Быць у зняволенні; быць пазбаўленым свабоды.

   • С. у турме.
   • С. на гаўптвахце.

6. Знаходзіцца, размяшчацца дзе-н.

   • Шыбы ў вокнах сядзяць няшчыльна.
   • Пад сасной сядзіць баравік.

7. Глыбока ўпіўшыся куды-н., аставацца там.

   • Стрэмка сядзіць у пальцы.
   • Куля сядзела вельмі глыбока ў назе.

8. Пра адзенне: добра аблягаць фігуру.

   • Сукенка сядзіць прыгожа.

◊

• Вось дзе сядзіць хто-што ў каго (разм., неадабр.) — пра каго-, што-н., што прычыняе вялікія клопаты, непрыемнасці.

• Сядзець у дзеўках (разм.) — доўга не выходзіць замуж.

|| наз. сядзенне, ✂.

сядзіба, ✂, ж.

1. Жылыя і гаспадарчыя пабудовы разам з садам і агародам, што складаюць адну гаспадарку.

   • Сялянскія сядзібы.

2. Зямельны ўчастак, заняты будынкамі ў адрозненне ад зямлі пад палямі, лугамі, лесам.

|| прым. сядзібны, ✂.