Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

трапецыя, , ж.

  1. Чатырохвугольнік з дзвюма паралельнымі і дзвюма непаралельнымі старанамі.

  2. Гімнастычная прылада, якая складаецца з перакладзіны, падвешанай на двух тросах.

трапіцца, ; зак.

  1. Выпадкова сустрэцца, надарыцца.

    • У лесе трапілася ўбачыць лісіцу.
  2. Дастацца.

    • Мне трапілася цікавая кніга.
  3. безас., з інф. Выпасці на чыю-н. долю, прыйсціся.

    • Трапілася бачыць жывога Янку Купалу.

  • Трапілася чарвяку на вяку (разм. жарт.) — пра вельмі рэдкую ўдачу, шчаслівы выпадак.

трапіць, ; зак.

  1. Пацэліць у што-н., метка кінуўшы, стрэліўшы.

    • Т. з пісталета ў цэль.
  2. Увайсці, пранікнуць куды-н., знайсці тое, што шукаў.

    • Кароткім шляхам т. туды, дзе чакалі.
  3. Апынуцца ў якіх-н. умовах, абставінах (звычайна неспрыяльных).

    • Т. у непрыемнае становішча.
  4. Аказацца дзе-н. у патрэбны момант, апынуцца дзе-н.

    • Т. на вяселле.
  5. Знянацку наступіць на што-н., уступіць у што-н.

    • Т. нагой у лужу.
  6. Папасці, надарыцца.

    • Яму трапіла ў рукі цікавая кніга.

  • Трапіць на кручок каму, чый, да каго (разм.) — даць сябе падмануць, ашукаць, папасціся ў чым-н.

  • Трапіць на язык каму (разм.) — стаць прадметам гутаркі, абгавораў.

трапкач, , м.

Ручнік з доўгімі махрамі, звычайна з грубага палатна.

трапло, , н.

  1. Прылада, пры дапамозе якой трэплюць лён.

  2. перан. Чалавек, які гаворыць лухту, бязглуздзіцу, пустазвон (разм.).

трапны, .

  1. Які дакладна пападае ў цэль; метка накіраваны ў цэль.

    • Т. стрэл.
  2. перан. Які дакладна і правільна падмячае, схоплівае што-н., дакладна і востра выражае, перадае асноўную сутнасць з’явы і пад.

    • Т. выраз.

|| наз. трапнасць, .

трапятацца, ; незак.

  1. Пастаянна рухацца, варушыцца, дрыжаць.

    • Трапечацца лісце асіны.
    • Трапечуцца ветразі.  
  2. Сутаргава падскокваць, біцца аб што-н.

    • У сетцы трапяталася рыба.
  3. Адчуваць дрыжыкі, моцнае хваляванне.

    • Сэрца трапечацца ў грудзях.

|| наз. трапятанне, .

трапятаць, ; незак.

  1. Дрыжаць, варушыць чым-н.

    • Лісце трапятала на ветры.
    • Верабей трапеча крыламі.
  2. Мільгаць (пра агеньчыкі).

    • Удалечыні трапяталі невядомыя агеньчыкі.
  3. Узмоцнена часта біцца (пра сэрца).

    • Сэрца трапятала ад радасці.
  4. Адчуваць страх перад кім-н.

    • Перад ім кожны трапеча.

|| наз. трапятанне, .

трапяткі, .

  1. Які пастаянна варушыцца, дрыжыць; дрыгатлівы.

    • Вецер скалыхнуў трапяткое лісце.
  2. Лёгкі, хуткі ў рухах, поўны энергіі.

    • Т. конь.

трапятлівы, .

Тое, што і трапяткі (у 1 знач.).