Verbum

скажэнне, ✂, н.

1. гл. сказіцца, -ць.

2. Памылка, няправільнасць.

   • Недапушчальныя скажэнні ў газеце.

сказ, ✂, м.

1. У граматыцы: сінтаксічна і інтанацыйна аформленая канструкцыя, якая выражае закончаную думку.

   • Безасабовы с.
   • Складаны с.

2. Народнае эпічнае апавяданне аб падзеях мінулага або сучаснасці.

   • С. пра герояў Вялікай Айчыннай вайны.

3. У літаратуразнаўстве: форма апавядання ў творы, што вядзецца ад імя літаратурнага героя.

   • С. пра Лысую гару.

|| прым. сказавы, ✂.

сказанне, ✂, н.

Паданне (пераважна народнае) гістарычнага або легендарнага зместу.

• С. пра беларускіх волатаў.

сказануць, ✂; зак. (разм.).

Сказаць што-н. нечаканае (часам грубае і недарэчнае).

• Трэба ж такое с.!

сказацца, ✂; зак. (разм.).

Быць сказаным.

• На сходзе многае сказалася.

сказаць, ✂; зак.

1. гл. гаварыць.

2. з інф. Распарадзіцца, загадаць.

   • Мне сказалі падрыхтаваць ілюстрацыйны матэрыял да тэмы.
   • Мама сказала сыну хутчэй бегчы дадому.

3. (звычайна з адмоўем). Зрабіць вывад, падумаць.

   • Па тваім адзенні не скажаш, што бедна жывеш.

4. ✂, ска́жам, ужыв. як пабочн. сл. Напрыклад (разм.).

   • Скажам, заўтра я не змагу пайсці ў бібліятэку.

5. скажы(це). Вокліч, які служыць для выражэння здзіўлення, абурэння і пад. з прычыны чаго-н.

   • Скажыце, які ты спрытны!

6. ✂ ска́жаш, (ска́жаце), ска́жа (ска́жуць). Вокліч з асобай інтанацыяй, ужыв. для выражэння нязгоды, недавер’я.

   • Схадзі ў лес па ягады! — Скажаш жа! — Куды ёй у лес!

◊

• Скажы(це), калі ласка — ветлівы зварот пры запытанні аб чым-н.

• С. калі ласка, куды вядзе гэта дарога?

сказіцца, ✂; зак.

1. Змяніцца, перайначыцца.

   • Думка пры перадачы па тэлебачанню сказілася.

2. Моцна змяніцца (пра твар, знешні выгляд).

   • Твар сказіўся ад болю.

|| незак. скажацца, ✂.

|| наз. скажэнне, ✂.

сказіць, ✂; зак.

1. Перайначыць, падаць у няправільным, памылковым выглядзе.

   • С. думку.

2. Моцна змяніць (твар, знешні выгляд — ад болю, гора і пад.).

   • Боль сказіў твар.

|| незак. скажаць, ✂.

|| наз. скажэнне, ✂.

скакалка, ✂, ж.

У дзіцячых гульнях — шнур або вяровачка, цераз якую скачуць, круцячы і перакідваючы яе цераз галаву.

скакаць, ✂; незак.

1. Рабіць скачкі, хутка рухацца, падскокваючы.

   • Дзеці скачуць на лузе.
   • Заяц скача па канюшыне.
   • С. на адной назе.
   • Гутарка скакала з адной тэмы на другую (мянялася; перан.).

2. Адскокваць убок або ўверх, стукаючы аб што-н. цвёрдае.

   • Мячык скача на тратуары.

3. Міжвольна дрыжаць, трэсціся (пра часткі цела, твару; разм.).

   • Калені скакалі ад страху.
   • На шыі скача жылка.

4. Ехаць наўскач.

   • С. на кані праз выган.

5. Рэзка змяняцца (разм.).

   • Тэмпература ў дзіцяці скача.
   • Цэны скачуць.

6. Танцаваць (разм.).

   • С. польку.

7. Часта мяняць месца работы, вучобы (разм.).

   • С. з аднаго завода на другі.
   • Скакаць пад чыю дудку (неадабр.) — падпарадкоўвацца чужой волі.

|| аднакр. скакануць, ✂, скокнуць, ✂ і скочыць, ✂.

|| наз. скаканне, ✂ і скок, ✂.