Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шэрсць, -і, ж.

1. Валасяное покрыва жывёл.

Гладкая ш.

Валіць ш. (рыхтуючы да апрацоўкі, узбіваць, збіваць).

2. Пража з такіх валасоў.

Вязаць шкарпэткі з шэрсці.

3. Тканіна з такой пражы.

Сукенка з шэрсці.

|| прым. шарсцяны́, -а́я, -о́е (да 2 і 3 знач.).

шэ́рхлы, -ая, -ае (разм.).

Цвёрды, падсохлы (пра глебу і пад.).

Ш. снег.

Ісці па шэрхлым цаліку.

шэ́рхнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; шэрх, -хла; незак.

1. Станавіцца цвёрдым, падсыхаць (пра глебу і пад.).

Шэрхне зямля пасля дажджу.

2. Нямець, дзервянець (пра цела і яго часткі).

Шэрхне скура.

|| зак. сшэ́рхнуць, -не; сшэрх, -хла і зашэ́рхнуць, -не; -шэ́рх, -хла (да 1 знач.).

шэ́ршань, -шня, мн. -шні і (з ліч. 2, 3, 4) шаршні́; -шняў, м.

Перапончатакрылае насякомае сямейства вос з джалам.

|| прым. шэ́ршневы, -ая, -ае.

шэ́ры, -ая, -ае.

1. Колер, які атрымаўся ад змяшэння чорнага і белага, колер попелу.

Ш. матэрыял.

Шэрыя вочы.

Шэрае неба.

Ш. кот.

Ш. твар (бледны, з зямлістым адценнем).

2. перан. Пасрэдны, знешне і ўнутрана не цікавы.

Шэрае існаванне.

Ш. раман.

3. перан. Малакультурны, неадукаваны (разм.).

Ш. чалавек.

4. перан. Пра надвор’е: хмурны.

Шэрае надвор’е.

Шэрая раніца.

|| памянш. шэ́ранькі, -ая, -ае.

|| наз. шэ́расць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

шэры́ф¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

У Вялікабрытаніі, Ірландыі і ЗША: службовая асоба, якая мае адміністрацыйныя, паліцэйскія і некаторыя судовыя паўнамоцтвы.

шэры́ф², -а, мн. -ы, -аў, м.

У мусульман: ганаровае званне асобы, якая нібыта вядзе сваё паходжанне ад Магамета.

шэ́сце, -я, н.

Урачыстае праходжанне, працэсія.

Першамайскае ш.

шэсць, шасці́, шасцю́, ліч. кольк.

Лік, лічба і колькасць 6.

|| парадк. шо́сты, -ая, -ае.

Шостае пачуццё (інтуітыўнае адчуванне).

шэсцьдзяся́т, шасцідзесяці́, шасцюдзесяццю́, ліч. кольк.

Лік і колькасць 60.

Пад ш. каму-н. (хутка будзе шэсцьдзясят гадоў). За ш. каму-н. (больш чым шэсцьдзясят гадоў).

|| парадк. шасцідзяся́ты, -ая, -ае.