Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Во (выклічнік, указальная часціца) (БРС, Касп., Гарэц., Бяльк., Мядзв., Шпіл.; КЭС, лаг.). Рус. о, укр. о, ст.-рус. о, ст.-слав. о, польск. o, в.-луж., н.-луж. o, чэш. o, славен. ō, балг. о (Младэнаў, 362). Гістарычна гэта могуць быць незалежныя формы, асабліва калі прыняць пад увагу розніцу ў даўжыні (Фасмер, 3, 95; Махэк₂, 404). Аналагічнае паходжанне ў грэч. , (выраз здзіўлення), лац. ō, ōh, ст.-інд. ā, ст.-ірл. ā, a, гоц. ō ’во, тфу’, ст.-в.-ням. ō‑wê, с.-в.-ням. ô, н.-в.-ням. oh (Вальдэ-Гофман, 2, 192; Фасмер, 3, 95).

Во́бад, мн. л. абады (БРС, КТС, Яруш., Грыг., Бяльк.; КЭС, лаг.; Шат., Касп.). Рус. о́бод ’вобад’, обо́да ’кругавы шырокі рэмень конскай шляі па баках каня’, укр. о́бід ’вобад’, ст.-рус., ц.-слав. ободъ, серб.-харв. о̏бо̑д ’край’, славен. обо̑д ’вобад сіта’, польск. obód ’вобад’. Прасл. *obvodъ. З об‑ і вяду (Фасмер, 3, 104).

Во́бак ’побач; убаку’ (Нас., Др.-Падб., Гарэц., КТС). Рус. о́бок, польск. obok, в.-луж. wobok. З о‑ і бок (гл.).

Во́балака ’воблака’ (Федар., З нар. сл.), вобалак (Рам., 8, 368). Рус. о́болоко, укр. о́болоки, ст.-рус. оболокъ, ст.-слав. облакъ ’воблака’, польск. obłok, н.-луж. hobłoka ’лёгкае воблака, воблакі’, чэш., славац. oblak, серб.-харв. о̏бла̑к, славен. oblȃk, балг., макед. о́блак. З *ob‑volkъ ад валаку, валачы (гл.) (Фасмер, 3, 105).

Во́барацень ’расліна драсён змяіны, Polygonum Bistorta’ (Кіс., Крывіч, 4). Няясна. Магчыма, ад абарот, абарачваць, таму што гэта расліна мае двойчы выгнутае карэнішча.

Во́бач ’убаку; побач’ (Нас., Касп., КЭС, КТС). Рус. о́бочь, укр. о́біч ’тс’. Ад вобак пры дапамозе суф. ‑ь.

Во́бгінка ’ручка касы’ (ДАБМ, 818, мін.). Ад абгінаны (залежны дзеепрыметнік ад дзеяслова абгінаць) і суф. ‑ка.

Во́б’едзі ’аб’едкі сена’ (Янк. I, З нар. сл., Мат. Гом.), вобядзі ’нявымалачаныя каласы, якія аддзяляюцца пры веянні збожжа’ (З нар. сл.), вобʼеддзе ’аб’едкі сена’ (Юрч.). Гл. абʼеддзе.

Во́бжы ’аглоблі ў сасе’ (Мядзв., Бяльк., Касп.), вобжъ ’вочап у студні з жураўлём’ (ДАБМ, 810, віц.). Гл. абжа.

Во́бла ’рыба, Leuciscum rutilus’ (БРС, КТС). Рус. вобла ’тс’. Супастаўляецца з рус. во́блый ’круглы’, серб.-харв. о̏бао, славен. óbəl, балг. о́бъл, чэш. oblý, польск. obły, в.-луж. wobłi, н.-луж. hoblina, прасл. *obьlъ (Фасмер, 1, 330).