Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Вочависта ’відавочна, напэўна’ (Яруш.). Ст.-бел. очевисте, очевисто, очивисте, очивисто ’асабіста, відавочна’. Запазычанне з польск. oczywiście ’тс’ (Булыка, Запазыч., 238).

Во́чап ’шост, за які прычэпліваецца вядро ў студні’ (БРС, Бяльк., Шат., Касп., Мядзв., Янк. II, Сцяшк., Бір. Дзярж.); ’бэлька, якая кладзецца зверху ўпоперак на бэльках і цягнецца ўздоўж хаты’ (Інстр. I). Рус. о́чап ’калодзежны журавель’; ’жэрдка для калыскі’, укр. очепа ’крук, бусак, якім прыцягваюць плыт к берагу’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад ачапіць (гл.) (Фасмер, 3, 177; 4, 299). Гл. таксама чапяла, цэп, ачэп.

Во́чапка ’дужка вядра, вешалка (у адзежы), рэмень у цэпе’ (БРС, КТС, Сцяц., Нар.); ’ручка (у кашалі)’ (Мат. Гом.). Ад ачапіць (гл.) пры дапамозе суф. ‑к‑.

Во́чарадзь ’чарга’ (Шн., 2, КТС, Бяльк., Сцяшк., З нар. сл., Інстр. I). Новае запазычанне з рус. о́чередь, аб чым сведчыць ужыванне гэтага слова толькі ў адзіным значэнні ’людзі, якія размяшчаюцца ў пэўнай паслядоўнасці для атрымання чаго-небудзь’, у той час як у іншых значэннях ужываецца бел. чарга.

Во́чка ’дзірка, адтуліна’; ’ячэя ў сетцы’; ’значок на ігральнай карце’ (БРС); ’дзірка ў калодзе-вуллі для ўваходу пчол’ (Сержп. Борт., 21); ’пятля ў вязанні’ (Шат.); ’пятля ў нітах, у якую кідаюць нітку асновы’ (Шатал.). Памянш. да вока (гл.). Сюды ж, відавочна, і вочка ’газоўка’ (Мат. Гом.).

Во́чнік ’урач-акуліст’ (БРС), «вочны сведка» (Нас.). Да вока, вочы. У першым значэнні калька рус. глазник.

Во́чча ’бацька’ (у пачатку малітвы «Отче наш…») (Нас., Нік., Оч.). Рус. вотча ’тс’. Са ст.-рус. отче, кліч. скл. ад otьcь.

Во́ччан ’пчаляр’ (Бяльк.). Гл. вотчыч.

Во́ччым ’айчым’ (Бяльк., Юрч., Шатал.). Гл. айчым.

Во́чым, во́чымна ’надта’ (Шн., 1, рэч.; Сцяшк., КТС). Запазычанне з рус. очень, оченно ’тс’; параўн. бел. о́чынь < рус. оч́ень (Шуба, Прыслоўе, 184).