Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Вош (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Бес., КТС, Ліс.). Рус. вошь, укр. вош, ст.-рус. въшь, польск. wesz, чэш. veš, в.-луж. woš, н.-луж. weš, серб.-харв. ва̑ш, у̑ш, славен. ùš, балг. въ́шка, макед. вошка. Хутчэй за ўсё з і.-е. *u̯es‑/*u̯os‑ (*us > vъx‑ь > vъšь) ’паядаць, пажыраць’ (Мартынаў, вусн. паведамл.). Роднаснымі лічаць літ. vévesa ’гусіная вош’ (рэдуплікацыя ад *u̯es‑, Мікала, IF, 26, 295 і наст.), víevesa, vievesà з *veivesa (Буга, РФВ, 67, 247 і наст.; Траўтман, 336); далей параўноўваюць з гоц. frawisan ’пажыраць’, з літ. usnìs, лат. usna ’чартапалох’, алб. usht ’колас’ (Фрэнкель, 1172). Шульцэ, якога падтрымліваюць Голуб-Копечны (413) і Махэк₂ (686), аб’ядноўвае прасл. *vъšь, літ. utė̃., ст.-інд. yū‑ka, герм. lûs ’вош’ у адной праформе на *lʼu‑, што неверагодна па фанетычных прычынах. Мала верагодна і версія Міклашыча (396) (сувязь з літ. utė̃ ’вош’, лат. uts ’тля’). Апошнія аддзяляюцца ад этымалагізуемай групы (Эндзелін, RS, 11, 37; Фасмер, 1, 359 і наст.; Шанскі, 1, В, 180).

Во́шва (Гарэц.). Гл. ошва.

Во́шкі ’расліна свінакроп, тарыца звычайная, Spergula vulgaris’ (Інстр. II, Кіс.). Рус. во́шки ’тарыца, Spergula arvensis’. Назва, відавочна, утворана ад вош (гл.) па выгляду дробнага насення.

Во́шта ’навошта’ (Касп.). З во‑ і што (гл.) або скарачэннем з навошта (гл.).

Во́шуст ’ашуканец’ (З нар. сл., карэліц.). Ст.-бел. ошустъ. Запазычанне з польск. oszust ’тс’ (Булыка, Запазыч., 234).

Во́шчыпкам, во́шчупку ’вобмацкам’ (Бяльк.). Запазычанне з рус. о́щупью ’тс’ пры ўдзеле словаўтваральнай мадэлі тыпу вобмацкам (гл.). Параўн. рус. дыял. во́щупкой ’тс’.

Во́шыўка ’абшыўка рукава, манжэта’ (Бяльк.). Рус. во́шивка ’тс’. Гл. ашыўка, ашэўка.