Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

сыска́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. сыскаць.

сыска́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад сыскаць.

сыска́цца, сышчуся, сышчашся, сышчацца; зак.

Разм. Знайсціся; адшукацца. [Ціток:] — Хто гэта к нам прыйшоў? — Прымак Марылін сыскаўся, — адказала цешча. Лобан. Толькі пасля вайны сыскаўся .. [Пракоп Сыс]. Але ж у калгасе не захацеў быць. Вітка.

сыска́ць, сышчу, сышчаш, свішча; зак., каго-што.

1. Прымусіць заплаціць; патрабаваць, атрымаць з каго‑н. у прымусовым парадку. За свой прыезд у панскі двор Сыскаць з Данілы сорак злотых. Колас. [Сцепаніда:] — Не аддам! А пасаг сышчу праз суд! [Якаў:] — Скулу сышчаш, а не пасаг... Парызыкуй. Галавач. // Вярнуць сабе што‑н. пазычанае каму‑н. Сыскаць хамут і аброць.

2. Разм. Знайсці; адшукаць. Гануля і Яўхім па натуры былі маўклівыя і панурыя. Жартуючы, пра іх казалі: «Чорт сем пар лапц[ей] стаптаў, пакуль такую пару сыскаў». Гурскі.

сы́скванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. сыскваць — сыскаць (у 1 знач.).

сы́сквацца, ‑аецца; незак.

Зал. да сыскваць.

сы́скваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да сыскаць.

сысо́к, ‑ска, м.

Асобае ўтварэнне ў некаторых жывёльных і раслінных арганізмаў, якое служыць для ўсмоктвання пажыўных рэчываў, для прысмоктвання да чаго‑н.

сысу́н, ‑а, м.

1. Дзіцяня млекакормячай жывёліны, якое ссе маці. Цётка Палагея, трымаючы за заднія ногі чорнагаловага сысуна, тройчы лінула на яго вады з кубка. Ермаловіч. // Разм. жарт. Маленькае дзіця; немаўля. // Разм. іран. Малады, нявопытны ў якой‑н. справе чалавек.

2. толькі мн. (сысуны́, ‑оў). Тое, што і млекакормячыя.

сысуно́к, ‑нка, м.

Памянш.-ласк. да сысун; тое, што і сысун. Жарэбчык-сысунок. □ Рабінка .. холадна, амаль варожа зірнуў на Мішу, — Малы ты яшчэ, сысунок ты яшчэ, каб гаварыць мне такія гаворкі. Паслядовіч.